Του Σωκράτη Ιωακείμ
Μεγάλη έρευνα της εφημερίδας Σημερινή για τις τιμές στα κατεχόμενα μετά την κατρακύλα της τουρκικής λίρας.
Καράβι που βουλιάζει είναι η οικονομία των κατεχομένων, παρά τις σπασμωδικές ενέργειες της κυβέρνησης της Τουρκίας για εκτόνωση της κρίσης, απόρροια της μεγάλης πτώσης της αξίας της τουρκικής λίρας. Σύμφωνα με έρευνα της «Σ», ο πληθωρισμός τον Αύγουστο του 2018 εκτινάχθηκε στο 30%, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα του 2017, με αποτέλεσμα αφενός να αδυνατίσει η αγοραστική δύναμη των Τουρκοκυπρίων και, αφετέρου, να ενδυναμωθεί η αγοραστική δύναμη των Ελληνοκυπρίων και των ξένων επισκεπτών που ψωνίζουν στα κατεχόμενα.
Την Πέμπτη η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας, σε μια προσπάθεια να ανακόψει την απότομη πτώση της λίρας, προχώρησε σε κατακόρυφη αύξηση των επιτοκίων κατά 625 μονάδες βάσης. Το βασικό επιτόκιο επαναγοράς μιας εβδομάδας αυξήθηκε στο 24% από 17,75%, γεγονός που σημαίνει ότι τώρα έχει αυξήσει τα επιτόκια κατά 11,25% από τον περασμένο Απρίλιο. Η τουρκική λίρα εκτινάχθηκε κατά 5% μετά την ανακοίνωση της απόφασης, με την Κεντρική Τράπεζα να επισημαίνει ότι τα στοιχεία υποδηλώνουν μια πιο σημαντική τάση αναπροσαρμογής στην οικονομική δραστηριότητα. Τόνισε ακόμη ότι η επιδείνωση της συμπεριφοράς των τιμών συνεχίζει να θέτει ανοδικές πιέσεις στις προοπτικές για τον πληθωρισμό, παρά τις ασθενέστερες συνθήκες εγχώριας ζήτησης.
«Η τουρκική λίρα θα βρει τον δρόμο της»
Σε συνομιλία που είχαμε με τον Τουρκοκύπριο ακαδημαϊκό και επικεφαλής του «Tμήματος Οικονομικών του Cyprus Science University» στην Κερύνεια, Erdal Guryay (με καταγωγή από την Πάφο), εξέφρασε την αισιοδοξία πως με τις διορθωτικές κινήσεις της κυβέρνησης της Τουρκίας η ισοτιμία της τουρκικής λίρας έναντι άλλων ξένων νομισμάτων θα ακολουθήσει πορεία βελτίωσης. «Το γεγονός ότι δεν παράγουμε προϊόντα αλλά εισάγουμε έχει ανεβάσει σημαντικά το κόστος ζωής, με τις τιμές σε κάποια προϊόντα, όπως τα καύσιμα, για τα οποία εσείς οι Ελληνοκύπριοι θεωρείτε ελκυστικές τις τιμές, να εκτοξεύονται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Η τουρκική λίρα θα βρει τον δρόμο της και εκτιμώ ότι σύντομα η κατάσταση θα σταθεροποιηθεί», ανέφερε.
«Απίθανο για ευρώ»
Ο κ. Guryay χαρακτήρισε απίθανο το ενδεχόμενο τα κατεχόμενα να υιοθετήσουν άλλο νόμισμα πέραν της τουρκικής λίρας, λόγω της μεγάλης εξάρτησης της οικονομίας τους από την Τουρκία. «Αν υιοθετήσουμε το ευρώ, για παράδειγμα, θα είμαστε εξαρτημένοι από τις νομισματικές αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και θα υπάρχουν διαφορετικοί κανονισμοί», ανέφερε.
Πρόσθεσε, παράλληλα, πως σήμερα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια στο χρηματοπιστωτικό σύστημα των κατεχομένων με βάση τη μεθοδολογία που ακολουθεί η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας ανέρχονται στο 6% του συνόλου των δανείων, ποσοστό ελαφρώς αυξημένο σε σύγκριση με το 5% όπου βρισκόταν την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Μας ανέφερε, ωστόσο, πως μικρή μερίδα Τουρκοκυπρίων, φοβούμενη το ενδεχόμενο κουρέματος των καταθέσεών τους στις τράπεζες των κατεχομένων, απέσυραν τα χρήματά τους ανοίγοντας λογαριασμούς στις ελεύθερες περιοχές. Για το θέμα αυτό, ωστόσο, όπως μας τονίστηκε αρμοδίως από ανώτατες τραπεζικές πηγές της Κύπρου, γίνονται αυστηροί έλεγχοι στο πλαίσιο του ξεπλύματος παράνομου χρήματος και ζητείται από τους Τουρκοκυπρίους να πιστοποιήσουν ότι έχουν μόνιμη διαμονή στις ελεύθερες περιοχές.
Η αγορά στα κατεχόμενα
Η «Σ» σε επίσκεψή της στα κατεχόμενα συνομίλησε τόσο με Τουρκοκύπριους, όσο και με Ελληνοκύπριους και τουρίστες, που επισκέφθηκαν τα κατεχόμενα. Αρκετοί Τουρκοκύπριοι εξέφρασαν δυσαρέσκεια για τη δεινή οικονομική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει, αφήνοντας ανοικτό ενδεχόμενο να μεταναστεύσουν σε άλλη χώρα, για ένα καλύτερο αύριο. Άλλοι εξέφρασαν την άποψη πως θα ήταν καλύτερα να είχαν ως νόμισμα στα κατεχόμενα το ευρώ αντί της τουρκικής λίρας, ενώ εκφράστηκε και η άποψη πως το πρόβλημα είναι περισσότερο πολιτικό παρά οικονομικό, πνέοντας μένεα κατά της πολιτικής που ακολουθεί ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Στην αντίπερα όχθη, τόσο οι Ελληνοκύπριοι όσο και οι ξένοι επισκέπτες χαρακτήρισαν ιδιαίτερα ελκυστικές τις τιμές στα κατεχόμενα σε σύγκριση με την ελεύθερη Κύπρο και τις χώρες στις οποίες διαμένουν αντίστοιχα. Οι καταστηματάρχες, πάντως, στα κατεχόμενα σημείωσαν πως δεν έχει επηρεαστεί ο κύκλος εργασιών τους, καθώς η απώλεια που είχαν από τους Τουρκοκύπριους καταναλωτές αντισταθμίστηκε από την αύξηση στις αγορές των Ελληνοκυπρίων και των ξένων τουριστών.
Τα στοιχεία της JCC
Αξίζει να σημειωθεί πως, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε η JCC Payments για τον μήνα Αύγουστο, για πρώτη φορά από τότε που άνοιξαν τα οδοφράγματα οι Ελληνοκύπριοι ξόδεψαν περισσότερα χρήματα στα κατεχόμενα μέσω τραπεζικών καρτών, απ’ ό,τι οι κάτοικοι των κατεχομένων στις ελεύθερες περιοχές μέσω των τουρκικών καρτών. Οι πληρωμές που έγιναν από κυπριακές κάρτες στα κατεχόμενα ανέρχονται στα €1.463.779, την ώρα που οι κάτοχοι τουρκικών καρτών ξόδεψαν στις ελεύθερες περιοχές €1.030.779.
Ωστόσο, για την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου 2018, τα χρήματα που ξοδεύτηκαν στα κατεχόμενα από κυπριακές κάρτες φτάνουν τα €8.219.729, ενώ τα ποσά που ξοδεύτηκαν από τουρκικές κάρτες στις ελεύθερες περιοχές φτάνουν συνολικά τα €12.589.775. Τέλος, τα χρήματα που ξοδεύτηκαν από κυπριακές κάρτες στην Τουρκία ανέρχονται για τον μήνα Αύγουστο σε μόλις €474.737, ενώ για το οκτάμηνο σε €2.863.946.
ΑΥΞΗΣΕΙΣ-ΦΩΤΙΑ ΣΤΙΣ ΤΙΜΕΣ *
· Τρόφιμα και μη αλκοολούχα ποτά 30,21%
· Αλκοολούχα ποτά και καπνός 11,96%
· Ρούχα και υποδήματα 20,25%
· Στέγαση, νερό, ηλεκτρισμός και λοιπά καύσιμα 35,48%
· Έπιπλα, οικιακές συσκευές και υπηρεσίες συντήρησης κατοικίας 41,54%
· Υγεία 27,79%
· Μεταφορές 35,81%
· Ψυχαγωγία και Πολιτισμός 32,98%
· Εκπαίδευση 31,38%
· Εστιατόρια και Ξενοδοχεία 21,74 %
· Διάφορα αγαθά και υπηρεσίες 18,64%
* Στοιχεία της «Στατιστικής Υπηρεσίας» των κατεχομένων, τα οποία επεξεργάστηκε η «Σ»
ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ *
· Εστιατόρια
Γεύμα €4,30-€10,00
Τοπική μπύρα €0,71-€2,20
Εισαγόμενη μπύρα €1,60-€1,71
Καπουτσίνο €1,51-€2,00
Αναψυκτικό €1,00-€1,50
Νερό €0,50-€1,00
· Υπεραγορές
Γάλα 1L €0,75-€1,30
Άσπρο ψωμί (500 γρμ) €0,45-€1,08
Ρύζι (κιλό) €0,90-€1,51
Αβγά (12) €1,50-€1,72
Τυρί (κιλό) €4,60-€6,00
Στήθος κοτόπουλο (1κ) €4,30-€5,38
Βοδινό (κιλό) €6,90-10,10
Μήλα (κιλό) €1,29-€1,70
Μπανάνες (κιλό) €1,08-€1,50
Πορτοκάλια (κιλό) €0,59-€1,60
Ντομάτες (κιλό) €0,65-€1,11
Πατάτες (κιλό) €0,38-€0,60
Κρεμμύδια (κιλό) €0,32-€0,50
Μαρούλι €0,25-€0,50
Νερό (1,5L) €0,43-€1,00
Τοπική μπύρα €0,68-€0,86
Εισαγόμενη μπύρα €1,10-€1,30
Μπουκάλι κρασί €3,00-€6,45
Τσιγάρα €2,69-€3,00
· Παιδική φροντίδα
Νηπιαγωγείο (ανά μήνα για ένα παιδί): €161,89 - €358,33
Ιδιωτικό Σχολείο (ανά μήνα για ένα παιδί): €5.000 - €11.000
· Ρούχα/Παπούτσια
Jean Levis (501) €30 - €47
Καλοκαιρινό φόρεμα €26 - €28
Ζευγάρι αθλητικά €40 - €55
Δερμάτινα παπούτσια €30 - €36
· Ενοίκιο
Διαμέρισμα (1 υπν. στο κέντρο) €322,71 - €387,30
Διαμέρισμα (1 υπν. εκτός κέντρου) €245,34 - €283,30
Διαμέρισμα (3 υπν. στο κέντρο) €500 - €613,35
Διαμέρισμα (3 υπν. εκτός κέντρου) €400 - €537,85
· Αγορά διαμερίσματος (ανά τ.μ.)
Διαμέρισμα στο κέντρο €809,43 - €1.150
Διαμέρισμα εκτός κέντρου €688,02- €1.100
* Οι τιμές προκύπτουν από την έρευνα της «Σημερινής» στην αγορά. Σημειώνεται ότι ο κατώτατος μισθός ανέρχεται στα €350 σε μια περίοδο που η αξία της τουρκικής λίρας είναι οριακά χαμηλότερη από τα €0,14.