Το πιο πάνω τονίζει η Γενική ∆ιευθύντρια του Υπουργείου Υγείας δρ Χριστίνα Γιαννάκη, σηµειώνοντας πως «οι σύγχρονες πολιτείες είναι αυτές που οφείλουν να παρέχουν στις οικογένειες τέτοιες δοµές ώστε οι γυναίκες να µη χρειάζεται να επιλέγουν µεταξύ οικογένειας και επαγγελµατικής καριέρας».
Η 8η Μαρτίου έχει καθιερωθεί ως η Παγκόσµια Ηµέρα της Γυναίκας και παρόλο που σε αρκετές περιπτώσεις έχει σηµειωθεί πρόοδος, εντούτοις υπάρχουν ακόµα στερεότυπα και διακρίσεις ανάµεσα στα δύο φύλα. Πού οφείλεται αυτό;
Ως γυναίκες, έχουµε όντως κάνει αρκετά και σηµαντικά βήµατα ως προς την εξάλειψη των διακρίσεων ανάµεσα στα δύο φύλα. Όµως, συνεχίζουµε να ζούµε σε µια, οµολογουµένως, ανδροκρατούµενη κοινωνία. Το φαινόµενο αυτό οφείλεται σε µεγάλο βαθµό στα στερεότυπα για τις διαφορές µεταξύ των δύο φύλων, σε κοινωνικούς και συµπεριφορικούς παράγοντες, καθώς και στην έλλειψη δοµών για τα παιδιά.
Οι ρόλοι των δύο φύλων δεν προέκυψαν αυθαίρετα αλλά συνδέονται ιστορικά µε τη θέση που κατείχαν τα δύο φύλα από την αρχαιότητα. Η θέση των δύο φύλων είχε αντίκτυπο και στον καθορισµό του κοινωνικού τους ρόλου, µε τη γυναίκα να παραµένει στην πιο αδύναµη θέση. Πρόκειται ουσιαστικά για ένα δηµιούργηµα που διαιωνίζεται, µε διάφορες εναλλαγές ανάµεσα στις διαφορετικές κοινωνίες.
Ο τρόπος που αντέδρασε ο πλανήτης στην περίπτωση του διορισµού της πρώτης γυναίκας Αντιπροέδρου στις ΗΠΑ εκφράζει την ισχυρή βούληση της εποχής προς αλλαγή του φαινοµένου αυτού. Ο πρόσφατος διορισµός γυναίκας στην Προεδρία της Ελληνικής ∆ηµοκρατίας, καθώς και η εκλογή γυναίκας στην Προεδρία της Βουλής των Αντιπροσώπων της Κυπριακής ∆ηµοκρατίας, αποτελούν µόνο κάποια από τα απτά παραδείγµατα προς την κατεύθυνση αυτή.
Η άποψή µου είναι ότι τα στερεότυπα αυτά θα αλλάξουν σταδιακά µε την κατάλληλη παιδεία. Η παιδεία πρέπει να αρχίζει από το νηπιαγωγείο και να συνεχίζεται εφ’ όρου ζωής.
Ποια είναι η άποψή σας σε ό,τι αφορά το θέµα της ισότητας στον εργασιακό τοµέα; ∆ίνονται ίσες ευκαιρίες επαγγελµατικής και µισθολογικής ανέλιξης µεταξύ ανδρών και γυναικών;
Ο εργασιακός τοµέας εξακολουθεί να είναι ένας τοµέας όπου τα στερεότυπα και οι αντιλήψεις για τη θέση και τον ρόλο των δύο φύλων συνεχίζουν να βρίσκουν απήχηση. Ακόµη και σήµερα, παρόλο που πολλές γυναίκες είναι πιο µορφωµένες ή έχουν αποκτήσει ίσες ή και µεγαλύτερες δεξιότητες από τους άντρες, λόγω ακριβώς αυτών των στερεοτύπων και αντιλήψεων, παραµένουν σε χαµηλά αµειβόµενες θέσεις. Και είναι γεγονός ότι µια γυναίκα, για να πετύχει, συνήθως πρέπει να καταβάλει τη διπλάσια προσπάθεια απ’ ό,τι ένας άντρας. Αυτό το φαινόµενο, που ονοµάζεται φαινόµενο της γυάλινης οροφής (glass ceiling), αποτελεί δυστυχώς ακόµη κοινή πρακτική σε όλο τον κόσµο.
Στη σύγχρονη κοινωνία µας, πολλά βήµατα έχουν γίνει προς την κατεύθυνση αυτή. Χρειάζεται όµως ένας συνεχής αγώνας και µια συνολική αντιµετώπιση του φαινοµένου αυτού, ώστε να επέλθει η εξίσωση των φύλων και να δίνονται ίσες ευκαιρίες ανέλιξης, στη βάση αντικειµενικών και επαρκώς τεκµηριωµένων κριτηρίων.
Ποια είναι τα κυριότερα εµπόδια που συναντά µια γυναίκα στον δρόµο για την κορυφή;
Μια γυναίκα, υπό τις απαιτητικές συνθήκες και υποχρεώσεις της εποχής µας, χρειάζεται σε κάποιες περιπτώσεις να υπερβάλει εαυτόν για να καταφέρει να ισορροπεί ανάµεσα στον κοινωνικό, επαγγελµατικό και προσωπικό της ρόλο. Ο ρόλος της µάνας, της συντρόφου και της οικονοµικά ανεξάρτητης γυναίκας απαιτεί θυσίες, αλλά και κατανόηση και δραστικά µέτρα από την πολιτεία.
Ο δρόµος προς την κορυφή σε πολλές περιπτώσεις είναι δύσβατος και γεµάτος από εµπόδια που πηγάζουν από στερεοτυπικές συµπεριφορές και απαιτήσεις.
Ζούµε σε µια εποχή έντονης αµφισβήτησης των αξιών, µε τα φαινόµενα βίας να πληθαίνουν συνεχώς και τις ανθρώπινες αρετές να φθίνουν. Ακόµη και η θέση της γυναίκας στην κοινωνία είναι πλήρως συνυφασµένη µε τα φαινόµενα αυτά.
Οι σύγχρονες πολιτείες είναι αυτές που οφείλουν να παρέχουν στις οικογένειες τέτοιες δοµές ώστε οι γυναίκες να µη χρειάζεται να επιλέγουν µεταξύ οικογένειας και επαγγελµατικής καριέρας. Η δε εµπλοκή του πατέρα στη φροντίδα των παιδιών, µε την εισαγωγή υποβοηθητικών δοµών από τα κράτη, θα άρει αυτή την αδικία κατά των γυναικών, η οποία φέρει έναν έµφυλο χαρακτήρα.
Ποια συµβουλή θα δίνατε σε µια γυναίκα που ξεκινά σήµερα την επαγγελµατική της σταδιοδροµία;
Η συµβουλή µου προς τις νέες γυναίκες είναι να προχωρούν να κάνουν την οικογένειά τους και ταυτόχρονα να βλέπουν και την καριέρα τους, αλλά όχι σε τόσο µεγάλο βαθµό όπως πράττω εγώ. Σίγουρα να βλέπουν και το σπίτι τους, αφού όταν κάνουν παιδιά έχουν και την ανάλογη ευθύνη. Προσωπικά, αν γυρνούσα τον χρόνο πίσω, σίγουρα θα κρατούσα καλύτερα την ισορροπία µεταξύ οικογένειας και καριέρας.
Ως µια γυναίκα-επαγγελµατίας, πιστεύετε ότι τα µέτρα που λαµβάνονται από την πολιτεία για προστασία των εργαζοµένων γυναικών είναι ικανοποιητικά; Αν όχι, δώστε µας επιγραµµατικά µερικά παραδείγµατα-εισηγήσεις.
Τα µέτρα της πολιτείας για εξάλειψη των διακρίσεων ανάµεσα στα δύο φύλα µπορούν να χαρακτηριστούν ως ουσιώδη ως προς την προστασία τόσο των γυναικών όσο και των αντρών στον επαγγελµατικό τοµέα. Η εισαγωγή του θεσµού του Επιτρόπου για την Ισότητα των Φύλων είναι µια σηµαντική πολιτειακή καταξίωση ως προς τον σχεδιασµό των πολιτικών για την ισότητα των φύλων.
Ειδικότερα, σχετικά µε τον χώρο εργασίας, η σύσταση και λειτουργία της Επιτροπής Ισότητας των Φύλων στην Απασχόληση και στην Επαγγελµατική Εκπαίδευση (ΕΙΦ), βάσει του περί Ίσης Μεταχείρισης Ανδρών και Γυναικών στην Απασχόληση και στην Επαγγελµατική Εκπαίδευση Νόµου, αποτελεί ένα ουσιαστικό βήµα ως προς την παρακολούθηση της εφαρµογής της νοµοθεσίας. Βασικός γνώµονας είναι η διατήρηση της αρχής της ίσης µεταχείρισης αντρών και γυναικών στην πρόσβαση σε επαγγελµατικό προσανατολισµό, στην επαγγελµατική εκπαίδευση και κατάρτιση και στους όρους και τις συνθήκες παροχής τους, στην πρόσβαση στην απασχόληση, στους όρους και στις συνθήκες απασχόλησης, περιλαµβανοµένης και της επαγγελµατικής ανέλιξης, και στους όρους και στις προϋποθέσεις απόλυσης, ενώ απαγορεύει ρητά τη σεξουαλική παρενόχληση και παρενόχληση στους χώρους εργασίας.
Επιπλέον, νοµοθετικές ρυθµίσεις όπως η παραχώρηση άδειας πατρότητας και η διευκόλυνση του µητρικού θηλασµού και της φροντίδας του παιδιού κατά τη διάρκεια του χρόνου εργασίας αποτελούν ουσιαστικά µέτρα προς την ορθή κατεύθυνση. Μέριµνά µας θα πρέπει να είναι ο σχεδιασµός εκείνων των πολιτικών και η εφαρµογή εκείνων των µέτρων που θα υποβοηθούν τον ρόλο της γυναίκας και θα οδηγούν στην αποδοχή και αποσυµφόρησή της, ώστε να µπορεί επίσης να ενταχθεί στον χώρο εργασίας και να ανελιχθεί.
Ποια ισχυρή γυναίκα θαυµάζετε;
Πρότυπα για εµένα αποτελούν γενικά όλοι οι χαρακτήρες που µε αυταπάρνηση, δυναµισµό και επιµονή καταφέρνουν να ξεπερνούν τα εµπόδια και να συνεχίζουν επιτυχώς την πορεία τους, είτε σε προσωπικό είτε σε κοινωνικό είτε σε επαγγελµατικό επίπεδο.
Για µένα προσωπικά, πρότυπο αποτελεί η µητέρα µου. Μια γυναίκα δυναµική, µορφωµένη και συνάµα χαµηλού προφίλ. Σε ένα άλλο επίπεδο, από τα παιδικά µου χρόνια θαύµαζα τη Μαρί Κιουρί. Μεγάλωσα διαβάζοντας τη βιογραφία της, γραµµένη από την κόρη της, Εύα. Μια µοναδική γυναίκα µε αφοσίωση στο έργο της που κατάφερε να προσφέρει στην ανθρωπότητα τη γνώση για τη ραδιενέργεια. Η ανακάλυψή της αυτή αποτέλεσε τη βάση για την ακτινοθεραπεία και έτσι σώζεται µέχρι και σήµερα η ζωή πολλών συνανθρώπων µας.