Διάχυτη είναι η ανησυχία του Δημοσιονομικού Συμβουλίου για τις επιδράσεις της δραστηριοποίησης στην Κύπρο ξένων εταιρειών, χωρίς αυτές να διασυνδέονται επαρκώς με την τοπική οικονομία, στην τελική του έκθεση για το 2025.
Αναφορά στο θέμα γίνεται τόσο στις συνοπτικές παρατηρήσεις της έκθεσης του Συμβουλίου, όσο και στις εισηγήσεις τους.
«Παρά τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, αυτή καθοδηγείται από μικρό αριθμό βιομηχανιών, οι οποίες βασίζονται σε υψηλής κινητικότητας αλλοδαπώς ελεγχόμενες επιχειρήσεις, δημιουργώντας αυξημένη τρωτότητα για την οικονομία και τα δημόσια οικονομικά», παρατηρεί το Δημοσιονομικό Συμβούλιο το οποίο εισηγείται την υιοθέτηση το συντομότερο δυνατόν Εθνικής Στρατηγικής για τις Άμεσες Ξένες Επενδύσεις (ΑΞΕ) «η οποία να περιλαμβάνει κίνητρα και υποχρεώσεις που να προωθούν την οργανική διασύνδεση των αλλοδαπώς ελεγχόμενων επιχειρήσεων με την εγχώρια οικονομία».
Οι παρατηρήσεις
Ακολουθούν οι συνοπτικές παρατηρήσεις του ΔΣΚ όπως καταγράφονται στην τελική του έκθεση που εγκρίθηκε στις 16 Δεκεμβρίου:
- Η πορεία του χρέους παραμένει πτωτική και αναμένεται πως θα μειωθεί σε επίπεδα χαμηλότερα του 60% του ΑΕΠ, όταν ανακοινωθούν τα επίσημα στοιχεία του 2025.
- Εκτιμάται πως η πτωτική τάση του χρέους θα συνεχιστεί το 2026 και πιθανόν το 2027.
- Παρά τις αναμενόμενες υπερβάσεις σε σχέση με την τροχιά των Καθαρών Πρωτογενών Εθνικών Δαπανών , έναντι των οποίων είναι δεσμευμένη η Δημοκρατία, δεν υφίσταται ανησυχία ως προς μια πιθανή λήψη μέτρων, καθώς η τροχιά του χρέους παραμένει πτωτική και το χρέος θα βρίσκεται σε επίπεδα χαμηλότερα του 60% τουΑΕΠ.
- Τα ρευστά διαθέσιμα της Δημοκρατίας παραμένουν κοντά στο 10% του ΑΕΠ, καθοδηγούμενα κυρίως από έσοδα από την ΚΕΔΙΠΕΣ και προσδίδουν επιπλέον επιλογές για το κράτος.
- Η οικονομία συνεχίζει να καταγράφει αναπτυξιακή τάση ευρείας βάσης και εκτιμάται πως υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης θα καταγραφούν για το 2025 και 2026.
- Συνεχίζεται η χαμηλή ανεργία και πλήρης απασχόληση, με τις προβλέψεις να διατηρούν τις εκτιμήσεις στα ίδια επίπεδα για τα επόμενα έτη.
- Ο πληθωρισμός καταγράφει σχεδόν μηδενικές τάσεις το 2025 (κοντά στο 0.2%) και αναμένεται να κινηθεί ελαφρώς υψηλότερα του 2% το 2026.
- Υφίστανται μεγάλες ανάγκες κονδυλίων που αφορούν έργα / δράσεις και ανάγκες τα οποία αναμένεται πως θα ωριμάσουν τα επόμενα χρόνια. Αυτές περιλαμβάνουν υποδομές (πχ υδατικές, ενεργειακές, μεταφορών, προστασίας από φυσικές καταστροφές, άμυνα). Είναι πιθανόν πως αρκετές από αυτές τις ανάγκες θα ωριμάσουν, σε βαθμό που δεν θα επιτρέπει άλλη καθυστέρηση στην εξυπηρέτησή τους, τα επόμενα χρόνια, δημιουργώντας ένα σημαντικό ρίσκο για τα δημόσια οικονομικά.
- Η κατανομή κονδυλίων, με υψηλές ανελαστικές δαπάνες, εγκλωβίζει την εκάστοτε κυβέρνηση σε προκυκλικές πολιτικές, στερώντας δημοσιονομικό χώρο και επιλογές πολιτικής σε περιόδους αυξημένων πιέσεων.
- Η προτεραιότητα δαπανών δεν προκρίνει μακροπρόθεσμες λύσεις σε επιδεινούμενα προβλήματα. Για παράδειγμα, στο κυκλοφοριακό, συνεχίζονται οι δαπάνες για επέκταση του οδικού δικτύου, χωρίς ουσιαστικές δαπάνες υποδομών ή μεσοπρόθεσμο σχεδιασμό για ενίσχυση των δημοσίων/μαζικών μεταφορών. Αντίστοιχη είναι η εικόνα για την ενέργεια, τους κλιματικούς κινδύνους, το υδατικό και το στεγαστικό.
- Παρά τους υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, αυτή καθοδηγείται από μικρό αριθμό βιομηχανιών, οι οποίες βασίζονται σε υψηλής κινητικότητας αλλοδαπώς ελεγχόμενες επιχειρήσεις, δημιουργώντας αυξημένη τρωτότητα για την οικονομία και τα δημόσια οικονομικά.
- Οι αυξήσεις των μέσων πραγματικών μισθών καθοδηγούνται από μεγάλες αυξήσεις σε μικρό αριθμό κλάδων της οικονομίας και τα επίσημα στοιχεία υπερεκτιμούν το πραγματικό εισόδημα των νοικοκυριών. Οι απαιτήσεις για επιπλέον δαπάνες κοινωνικής υφής πρέπει να αναμένεται πως θα αυξηθούν τα επόμενα χρόνια.
- Η διαφορά μεταξύ του Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΕ) και Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ) προσεγγίζει το 12% του ΑEΠ και διατηρεί αυξητική τάση, με πρωτογενή εισοδήματα να ρέουν εκτός Κύπρου. Έτσι, το κατά κεφαλή ΑΕΠ αυξήθηκε μεν τα τελευταία χρόνια, αλλά η αύξηση στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών ήταν οριακή.
Οι εισηγήσεις
Στη βάση των στοιχείων και συμπερασμάτων της τελικής του έκθεσης, το ΔΣΚ εισηγείται να:
- υιοθετηθεί άμεσα Εθνική Στρατηγική για τις ΑΞΕ η οποία να περιλαμβάνει κίνητρα και υποχρεώσεις που να προωθούν την οργανική διασύνδεση των αλλοδαπώς ελεγχόμενων επιχειρήσεων με την εγχώρια οικονομία,
- αναπτυχθεί ρητό, δεσμευτικό και με χρονοδιάγραμμα, Πρόγραμμα Εθνικών Επενδύσεωνπου να αφορά στις μεγάλου κόστους επενδύσεις υποδομών (πχ υδατικό, φυσικές καταστροφές, συγκοινωνίες, δίκτυο ενέργειας),
- εξεταστεί μια Πολιτική Παραγωγικότητας για τους τομείς όπου η Προστιθέμενη Αξία και οι απολαβές καταγράφουν στατικότητα,
- αναπτυχθεί Τριετής Σχεδιασμός για την μείωση των Ανελαστικών Δαπανών
- αντιμετωπιστούν με αυστηρότητα οι καθυστερήσεις στην υλοποίηση του Σχεδίου Δράσης για την αυτονόμηση των νοσηλευτηρίων του ΟΚΥΠΥ,
- προχωρήσει το Υπουργείο Οικονομικών σε συγκεκριμένη διαβούλευση με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε σχέση με τα δεδομένα που χρησιμοποιούνται για το μοντέλο Ανάλυσης της Βιωσιμότητας του Χρέους (DSA),
- διατηρηθεί, αλλά να ληφθούν μέτρα για την αύξηση της ορατότητας στις Μη Προβλεπόμενες Δαπάνες που μεταφέρονται στο Υπουργείο Οικονομικών, ενδεχομένως με σταύρωμα του κονδυλίου από πλευράς της Νομοθετικής Εξουσίας,
- αναζητηθούν τρόποι ούτως ώστε η υφιστάμενη προσέγγιση του Υπουργείου Οικονομικών έναντι των Συμπληρωματικών Προϋπολογισμών, να εδραιωθεί ως πάγια πολιτικήςκαι να μην εξαρτάται από πολιτικές προσεγγίσεις των αξιωματούχων,
- υποβάλλονται, κατά τους ετήσιους Προϋπολογισμούς, συγκριτικοί πίνακες που να καταγράφουν τις αναθεωρήσεις δαπανών για το σύνολο των ετών του Μεσοπρόθεσμου Δημοσιονομικού Πλαισίου, σε σχέση με τα προηγούμενα.
Διαβάστε επίσης: Ούτε στον Αβέρωφ άρεσε ο κατώτατος – Τον «κούρεψαν» κατά 100 ευρώ τουλάχιστον