ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΜΙΛΥ ΜΙΝΤΗ
«Η απόκτηση εργασιακής εμπειρίας, η διά βίου μάθηση και η απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων είναι αναγκαίες για την περαιτέρω επαγγελματική ανέλιξη των ατόμων στην αγορά εργασίας» υπογραμμίζει σε συνέντευξη που παραχώρησε στο περιοδικό Economy Today ο γενικός διευθυντής της Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού (ΑνΑΔ) Γιάννης Μουρουζίδης.
Στην ενδιαφέρουσα συνέντευξη που ακολουθεί ο κ. Μουρουζίδης αναφέρεται στα προγράμματα, και στους στόχους της Αρχής για το 2023, ενώ σκιαγραφεί τις τάσεις που επικρατούν σήμερα στην αγορά εργασίας.
Τι περιλαμβάνει ο προγραμματισμός της Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού Κύπρου για το 2023;
Κατά τη διαμόρφωση του στρατηγικού προγραμματισμού του Οργανισμού, λήφθηκαν υπόψη οι ραγδαίες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις οι οποίες συντελούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, η ανάγκη για άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση των προκλήσεων που αναφύονται, αλλά και οι ευκαιρίες που δημιουργούνται και αντικατοπτρίζονται σε στρατηγικές, έγγραφα και δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ).
Οι στρατηγικές επιδιώξεις της ΑνΑΔ για την τριετία 2023-2025, με σκοπό την επιτέλεση του ρόλου και την επίτευξη της αποστολής της, είναι οι ακόλουθες:
1. Αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού του τόπου με τη συνεχή και διά βίου μάθηση των απασχολούμενων, των άνεργων και του αδρανούς δυναμικού, με έμφαση στους νέους, στα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και χαμηλής εξειδίκευσης και στους μακροχρόνια άνεργους.
2. Βελτίωση της παραγωγικότητας, ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και ανάπτυξη της ανθεκτικότητας των κυπριακών επιχειρήσεων μέσα από τη βελτίωση της προσαρμοστικότητας και την καλύτερη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού τους.
3. Ενίσχυση της διασφάλισης της ποιότητας και αποτελεσματικότητας του συστήματος κατάρτισης και ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού μέσα από την αξιολόγηση και πιστοποίηση της παρεχόμενης κατάρτισης, την ενίσχυση των συστημάτων και διαδικασιών ελέγχου, καθώς και των γνώσεων, δεξιοτήτων και επαγγελματικών προσόντων του ανθρώπινου δυναμικού του τόπου.
ΣΧΕΔΙΑ ΤΗΣ ΑΝΑΔ
Ποια προγράμματα κατάρτισης βρίσκονται σε εξέλιξη και σε ποιους απευθύνονται;
Με στόχο την ένταξη των άνεργων στην απασχόληση, η ΑνΑΔ εφαρμόζει τις ακόλουθες επικεντρωμένες δράσεις κατάρτισης για ενεργητική στήριξη της απασχόλησης:
• Σχέδιο Στελέχωσης Επιχειρήσεων με Αποφοίτους Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης
• Σχέδιο Κατάρτισης Μακροχρόνιων Άνεργων σε Επιχειρήσεις/Οργανισμούς
• Προγράμματα Κατάρτισης Άνεργων
• Πολυεπιχειρησιακά Προγράμματα Κατάρτισης – Συνήθη: Συμμετοχή Άνεργων
Τα Σχέδια της ΑνΑΔ που βρίσκονται σε ισχύ και μπορούν να αξιοποιηθούν από απασχολούμενους με την έγκριση των εργοδοτών τους, είναι τα ακόλουθα:
• Μονοεπιχειρησιακά Προγράμματα Κατάρτισης στην Κύπρο / Μονοεπιχειρησιακά Προγράμματα Κατάρτισης στην Κύπρο (Κρατικές Ενισχύσεις)
• Μονοεπιχειρησιακά Προγράμματα Κατάρτισης στο Εξωτερικό
• Πολυεπιχειρησιακά Προγράμματα Κατάρτισης – Συνήθη
• Πολυεπιχειρησιακά Προγράμματα Κατάρτισης – Ζωτικής Σημασίας
Επισημαίνεται ότι, η πλειονότητα των Σχεδίων της ΑνΑΔ λήγουν τέλος του 2023 και μια σημαντική εργασία για το 2023 είναι η αξιολόγηση και ο επανασχεδιασμός τους, ώστε να εμπλουτιστούν και βελτιωθούν.
Επίσης, η ΑνΑΔ προχωρεί στην υλοποίηση των ακόλουθων νέων έργων:
(α) Έργα που συγχρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) και την ΑνΑΔ στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας 2021-2026 (ΣΑΑ):
• Προγράμματα κατάρτισης για απασχολούμενους και άνεργους για απόκτηση ψηφιακών δεξιοτήτων
• Προγράμματα κατάρτισης για απασχολούμενους και άνεργους για απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων που σχετίζονται με την Πράσινη Οικονομία
• Προγράμματα κατάρτισης για απασχολούμενους και άνεργους για απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων που σχετίζονται με τη Γαλάζια Οικονομία
• Προγράμματα κατάρτισης άνεργων για απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων επιχειρηματικότητας
(β) Έργα που συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+ και την ΑνΑΔ στο πλαίσιο του Προγράμματος Πολιτικής Συνοχής «Θ.Αλ.Ε.Ι.Α 2021-2027»:
• Ατομικοί Λογαριασμοί Μάθησης (ΑΛΜ)
• Προγράμματα κατάρτισης για νέους ηλικίας 15-29 ετών που βρίσκονται εκτός εκπαίδευσης, απασχόλησης ή κατάρτισης (ΝΕΕΤs) για απόκτηση βασικών γνώσεων και δεξιοτήτων
Πόσοι εργαζόμενοι και πόσοι άνεργοι στηρίχθηκαν ή παρακολούθησαν κατά τη διάρκεια του 2022 τα προγράμματα της ΑνΑΔ; Πού ανήλθε η συνολική δαπάνη;
Κατά τη διάρκεια του 2022, υπήρξαν περισσότερες από 50.000 συμμετοχές στα Σχέδια της ΑνΑΔ που αφορούσαν στη διά βίου μάθηση των απασχολούμενων με δαπάνες €13,8 εκ. Σε δράσεις για την ένταξη των άνεργων στην απασχόληση, υπήρξαν περίπου 2.600 συμμετοχές με δαπάνες περίπου €8,1 εκ.
Ποιες είναι σήμερα οι πιο σημαντικές προκλήσεις στην αγορά εργασίας τόσο για έναν εργαζόμενο όσο και για έναν άνεργο;
Οι σημαντικές και ραγδαίες αλλαγές στο περιεχόμενο των επαγγελμάτων καθώς και η ποιοτική αναβάθμισή τους, αποτελούν σημαντικές προκλήσεις στην αγορά εργασίας.
Η Πράσινη και Ψηφιακή Μετάβαση της Οικονομίας, η αυξανόμενη χρήση των νέων τεχνολογιών, η οποία οδηγεί σε αυτοματοποίηση εργασιών, καθώς και οι νέες μορφές εργασίας έχουν σημαντική επίδραση στις γνώσεις και δεξιότητες των επαγγελμάτων, με αποτέλεσμα να μεταβάλλονται συνεχώς οι ανάγκες της αγοράς εργασίας. Η ταχύτητα και το εύρος διείσδυσης της σύγχρονης τεχνολογίας, της Πληροφορικής, των Επικοινωνιών και της Ρομποτικής στην οικονομία διαφοροποιεί το είδος και τη σύνθεση των επαγγελμάτων καθώς και των απαιτούμενων γνώσεων και δεξιοτήτων. Το ανθρώπινο δυναμικό πρέπει να αποκτά τα απαραίτητα εφόδια από τα συστήματα εκπαίδευσης και κατάρτισης, ώστε να διαθέτει τις αναγκαίες γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούν οι επιχειρήσεις, για να μπορέσει να παραμείνει ανταγωνιστικό.
Σημειώνεται ωστόσο ότι, οι αναγκαίες γνώσεις και δεξιότητες δεν αφορούν αποκλειστικά σε αυτές που απαιτεί το κάθε επάγγελμα αλλά και σε σημαντικές οριζόντιες δεξιότητες όπως είναι η ευελιξία, προσαρμοστικότητα, επικοινωνία, ικανότητα μάθησης, κριτική σκέψη, επίλυση σύνθετων προβλημάτων, ομαδικότητα, δημιουργικότητα, ανάληψη πρωτοβουλίας και διαχείριση χρόνου.
ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Ποιες είναι οι νέες τάσεις στην αγορά εργασίας και ποιες εκτιμάτε ότι θα επικρατήσουν τα επόμενα χρόνια;
Από στοιχεία πρόσφατης μελέτης της ΑνΑΔ για τις προβλέψεις ζήτησης και προσφοράς εργατικού δυναμικού στην κυπριακή οικονομία 2022-2032, προβλέπεται ότι η συνολική απασχόληση θα εμφανίσει ανοδική τάση. Μέσα στη δεκαετία αυτή εκτιμάται ότι οι απασχολούμενοι θα σημειώσουν αριθμητική αύξηση 52.577 ατόμων και ποσοστιαία αύξηση 12,1%.
Η ετήσια συνολική ζήτηση εργατικού δυναμικού την περίοδο 2022-2032, θα ανέλθει στις 11.666 άτομα με τον ετήσιο ρυθμό να φτάνει στο 2,5%. Οι αναπτυξιακές ανάγκες απασχόλησης, δηλαδή οι νέες θέσεις εργασίας, προβλέπεται ότι θα ανέρχονται στα 5.258 άτομα ή 1,1% τον χρόνο και θα είναι χαμηλότερες από τις ανάγκες απασχόλησης λόγω αποχωρήσεων οι οποίες θα ανέρχονται στις 6.408 άτομα ή 1,4% τον χρόνο.
ΤΟΜΕΙΣ ΜΕ ΤΙΣ ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ
Ποιες θέσεις εργασίας παρουσιάζουν σήμερα τη μεγαλύτερη ζήτηση; Ποιες είναι οι προβλέψεις σε σχέση με τις ανάγκες που θα προκύψουν στην αγορά εργασίας τα επόμενα χρόνια;
Η συντριπτική πλειονότητα των απασχολούμενων θα εξακολουθήσει να συγκεντρώνεται στον τριτογενή τομέα, εμφανίζοντας μεγάλη αύξηση. Ως αποτέλεσμα, 8 στους 10 απασχολούμενους θα απασχολούνται στον τριτογενή τομέα, αυξάνοντας έτσι την εξάρτηση της κυπριακής οικονομίας από τις υπηρεσίες.
Οι 10 τομείς οικονομικής δραστηριότητας που προβλέπεται ότι θα παρουσιάσουν τις μεγαλύτερες συνολικές ανάγκες απασχόλησης την περίοδο 2022-2032, είναι:
• Λιανικό εμπόριο (1.175 άτομα ή 2,5% τον χρόνο)
• Εκπαίδευση (1.108 άτομα ή 3,0% τον χρόνο)
• Υγεία και κοινωνική μέριμνα (1.038 άτομα ή 4,0% τον χρόνο)
• Κατασκευές (854 άτομα ή 2,1% τον χρόνο)
• Δημόσια διοίκηση και άμυνα (782 άτομα ή 1,9% τον χρόνο)
• Εστιατόρια (710 άτομα ή 3,8% τον χρόνο)
• Χονδρικό εμπόριο (565 άτομα ή 2,4% τον χρόνο)
• Ξενοδοχεία (466 άτομα ή 3,6% τον χρόνο)
• Νομικές και λογιστικές δραστηριότητες (456 άτομα ή 2,2% τον χρόνο)
• Πληροφορική (371 άτομα ή 4,0% τον χρόνο)
Οι μισοί περίπου απασχολούμενοι θα εργάζονται σε επαγγέλματα μέσου επιπέδου (επαγγέλματα που χρειάζονται Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση), ενώ 4 στους 10 απασχολούμενους θα εργάζονται σε επαγγέλματα ανώτερου επιπέδου (επαγγέλματα που απαιτούν Τριτοβάθμια Εκπαίδευση).
Οι 10 επαγγελματικές ομάδες που προβλέπεται ότι θα παρουσιάσουν τις μεγαλύτερες συνολικές ανάγκες απασχόλησης την περίοδο 2022-2032, είναι:
• Καταστηματάρχες και πωλητές (1.068 άτομα ή 2,7% τον χρόνο)
• Οικιακοί βοηθοί, καθαριστές, πλύντες και σιδερωτές (934 άτομα ή 2,9% τον χρόνο)
• Υπάλληλοι παροχής υπηρεσιών (868 άτομα ή 3,1% τον χρόνο)
• Βοηθοί λογιστών και συμβούλων επιχειρήσεων και διοίκησης (863 άτομα ή 2,1% τον χρόνο)
• Εκπαιδευτικοί (639 άτομα ή 2,3% τον χρόνο)
• Τεχνίτες οικοδομών (494 άτομα ή 2,0% τον χρόνο)
• Ιατροί, νοσηλευτές και άλλοι ειδικοί σε θέματα υγείας (459 άτομα ή 3,3% τον χρόνο)
• Οδηγοί, μηχανοδηγοί, χειριστές εξοπλισμού, υπαξιωματικοί και ναύτες πλοίων (419 άτομα ή 2,5% τον χρόνο)
• Ειδικοί τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας (417 άτομα ή 5,0% τον χρόνο)
• Γραφείς γενικών καθηκόντων, ιδιαιτέρες γραμματείς και δακτυλογράφοι (411 άτομα ή 1,9% τον χρόνο)
Ποιο ρόλο διαδραματίζουν τα ακαδημαϊκά προσόντα σε επαγγέλματα που απαιτούνται και ποια η σημασία της εργασιακής εμπειρίας;
Τα ακαδημαϊκά προσόντα αποτελούν για αρκετά επαγγέλματα το εισιτήριο για την είσοδο στην αγορά εργασίας. Βασική, ωστόσο, προϋπόθεση για να συνεισφέρουν τα άτομα στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων μας είναι ο συνεχής εμπλουτισμός των γνώσεων και δεξιοτήτων τους.
Επισημαίνεται ότι στην Κύπρο υπάρχει σημαντικό πρόβλημα με την αναντιστοιχία δεξιοτήτων, αφού η Κύπρος έχει συγκριτικά υψηλό ποσοστό αποφοίτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης, οι οποίοι απασχολούνται σε θέσεις εργασίας χαμηλής ειδίκευσης, ιδίως στους τομείς της μεταποίησης, των επαγγελματικών υπηρεσιών, του εμπορίου και της δημόσιας διοίκησης. Για τον λόγο αυτό, η απόκτηση εργασιακής εμπειρίας, η διά βίου μάθηση και η απόκτηση νέων γνώσεων και δεξιοτήτων είναι αναγκαίες για την περαιτέρω επαγγελματική ανέλιξη των ατόμων στην αγορά εργασίας.
Με σκοπό την παροχή ευκαιριών για απόκτηση εργασιακής πείρας, η ΑνΑΔ υλοποιεί το Σχέδιο Στελέχωσης Επιχειρήσεων με Αποφοίτους Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Στόχος είναι η βελτίωση της οργάνωσης και διεύθυνσης των Επιχειρήσεων και Οργανισμών μέσα από τη στελέχωσή τους και την κατάρτιση νέων αποφοίτων Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και παράλληλα η ομαλή ένταξή τους σε κατάλληλες θέσεις εργασίας.
Πρόσθετα, η ΑνΑΔ λειτουργεί το Σύστημα Επαγγελματικών Προσόντων (ΣΕΠ), έργο το οποίο συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και την ΑνΑΔ, μέσω του οποίου παρέχεται η δυνατότητα σε όσα άτομα το επιθυμούν να αξιολογήσουν τις γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητές τους στη βάση ενός προτύπου, ανεξάρτητα του τρόπου απόκτησής τους, σε πραγματικές συνθήκες εργασίας ή/και συνθήκες προσομοίωσης, με σκοπό την πιστοποίηση των επαγγελματικών τους προσόντων. Το ΣΕΠ αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων (CyQF) της Κύπρου, το οποίο έχει συσχετιστεί με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προσόντων (EQF).
ΑΥΞΗΤΙΚΗ ΤΑΣΗ ΣΤΗ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΜΑΘΗΣΗ
Πόσο σας ικανοποιεί το ενδιαφέρον που επιδεικνύεται για τα προγράμματα της ΑνΑΔ (από ιδιώτες και επιχειρήσεις);
Οι συμμετοχές σε δράσεις διά βίου μάθησης των απασχολουμένων και ένταξης των άνεργων στην απασχόληση παρουσιάζουν διαχρονικά αυξητική τάση. Το Σχέδιο με τον μεγαλύτερο αριθμό συμμετοχών εργοδοτουμένων, είναι τα Μονοεπιχειρησιακά Προγράμματα Κατάρτισης στην Κύπρο, δηλαδή το Σχέδιο μέσα από το οποίο οι επιχειρήσεις οργανώνουν προγράμματα κατάρτισης για το προσωπικό τους. Από τα Σχέδια τα οποία απευθύνονται σε άνεργους, ο μεγαλύτερος αριθμός συμμετοχών εντοπίζεται στο Σχέδιο Στελέχωσης Επιχειρήσεων με Απόφοιτους Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.
Υπάρχουν, ωστόσο, σημαντικά περιθώρια βελτίωσης της συμμετοχής στα Σχέδια της ΑνΑΔ. Για παράδειγμα, εντοπίζεται περιορισμένη συμμετοχή των μικρών επιχειρήσεων σε δραστηριότητες της ΑνΑΔ. Επιδίωξη της ΑνΑΔ είναι η αύξηση της συμμετοχής των ατόμων και των επιχειρήσεων, κάτι το οποίο θα συμβάλει και στην επίτευξη του εθνικού στόχου της Κύπρου αναφορικά με το γενικό ποσοστό συμμετοχής σε εκπαίδευση και κατάρτιση. Ο εθνικός στόχος της Κύπρου αναφορικά με το γενικό ποσοστό συμμετοχής σε εκπαίδευση και κατάρτιση του πληθυσμού 25-64 χρονών κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12 μηνών είναι να ανέλθει στο 61% μέχρι το 2030.
Ποια είναι τα πιο σημαντικά συμπεράσματα που έχουν προκύψει από τη μελέτη που έχετε εκπονήσει υπό τον τίτλο, «Διαχρονικές Τάσεις Δεικτών Ανθρώπινου Δυναμικού στην Κύπρο 2015-2021»;
Η ΑνΑΔ, εδώ και αρκετά χρόνια, έχει καθιερώσει τη συστηματική παρακολούθηση των διαχρονικών τάσεων των δεικτών ανθρώπινου δυναμικού στην Κύπρο. Στο πλαίσιο αυτό, προχώρησε στην εκπόνηση της μελέτης «Διαχρονικές τάσεις δεικτών ανθρώπινου δυναμικού στην Κύπρο 2015-2021».
Οι επιπτώσεις που προκάλεσε η πανδημία της νόσου COVID-19, επηρέασαν δυσμενώς την οικονομία και κατ’ επέκταση την αγορά εργασίας, με αποτέλεσμα τη μείωση του ποσοστού απασχόλησης το 2020 στο 74,9%. Το 2021, ωστόσο, με τη σταδιακή επαναδραστηριοποίηση των επιχειρήσεων και την άρση των περιοριστικών μέτρων, το ποσοστό απασχόλησης ανέκαμψε και έφτασε στο 75,9%.
Το 2021, το ποσοστό ανεργίας πληθυσμού 15+ χρονών μειώθηκε οριακά, σε σύγκριση με το 2020, στο 7,5%. Το γενικό ποσοστό συμμετοχής σε εκπαίδευση και κατάρτιση του πληθυσμού 25-64 χρονών στην Κύπρο, ακολούθησε διαχρονικά πτωτική τάση, παρά τη σημαντική ανάκαμψη που σημείωσε το 2021 (9,7%).
Διαβάστε επίσης: Πώς μπορεί να απορροφήσει το κενό ανθρώπινου δυναμικού η αγορά