Του Τάσου Γιασεμίδη
Το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους άξονες για την πορεία μιας οικονομίας. Η πορεία του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την πορεία των δημόσιων οικονομικών, της κοινωνίας και του επιχειρείν, ενώ σίγουρα και επηρεάζεται από πολιτικές αποφάσεις και την κατάσταση στο εξωτερικό περιβάλλον.
Αναδιαμόρφωση του χρηματοπιστωτικού χάρτη
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, το χρηματοπιστωτικό σύστημα να μπορεί να εξυπηρετεί τις ανάγκες των επιχειρήσεων και της κοινωνίας, μέσα από ένα σωστά δομημένο δίκτυο, εύκολη χρήση της τεχνολογίας και των συστημάτων και λογική τιμολόγηση.
Τα τελευταία δέκα χρόνια ο χρηματοπιστωτικός χάρτης έχει αναδιαμορφωθεί σημαντικά, με τη σμίκρυνση/συγχώνευση του τομέα, τις νέες οδηγίες και την ενίσχυση της κεφαλαιακής και ρευστοτικής βάσης των τραπεζικών ιδρυμάτων. Επιπλέον μειώθηκε δραστικά το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων κυρίως μέσω της πώλησης χαρτοφυλακίων σε εταιρείες διαχείρισης (αφαιρώντας τα μεν από τους ισολογισμούς των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων, χωρίς όμως αυτό να λύνει το πρόβλημα για την κοινωνία) και την ανταλλαγή χρέους με ακίνητα.
Παρόμοιες τάσεις υπήρξαν και στο εξωτερικό με πρόσφατο παράδειγμα τη συγχώνευση μέσω εξαγοράς των δραστηριοτήτων των δύο μεγαλύτερων και ενδεχομένως ιστορικότερων τραπεζών στην Ελβετία.
Σε κάποια φάση υπενθυμίζεται ότι τα χρηματοπιστωτικά, λόγω της μεγάλης αύξησης των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), είχαν αφιερώσει μεγάλο μέρος των πόρων τους για τη διαχείρισή τους, ενώ η απομάκρυνσή τους από τους ισολογισμούς τούς δίνει τη δυνατότητα να ασχοληθούν με την κύρια δραστηριότητά τους, που είναι η χρηματοδότηση της οικονομίας.
Ο δανεισμός ως εργαλείο ανάπτυξης
Η διασφάλιση της χρηματοδότησης μιας επιχείρησης είναι απαραίτητο στοιχείο για την επιβίωσή της. Η στήριξη μέσω δανεισμού στις εποχές που υπάρχουν ελλείμματα λόγω κρίσης είναι θεμιτή για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, αλλά η επιχείρηση πρέπει από μόνη της να αναδιοργανωθεί μέσα στο οικονομικό περιβάλλον όπου δραστηριοποιείται και να διασφαλίσει την επιβίωσή της.
Ο δανεισμός αποτελεί σημαντικό μέρος της χρηματοδότησης επενδύσεων και μέρος του κεφαλαίου κίνησης των επιχειρήσεων. Η μόχλευση, στο πλαίσιο ενός λογικού χρηματοδοτικού σχεδίου, είναι ένα απόλυτα υγιές φαινόμενο, το οποίο μεγιστοποιεί τα κέρδη μιας επένδυσης. Για παράδειγμα, χρησιμοποιείται δανεισμός με χαμηλό κόστος, ειδικά αυτήν την περίοδο που τα επιτόκια είναι πολύ χαμηλά, για να γίνουν επενδύσεις οι οποίες, αν είναι επιτυχημένες, θα έχουν μεγαλύτερη απόδοση.
Οι διαδικασίες για την αίτηση και σύναψη δανείου έχουν γίνει πολύ πιο αυστηρές και λεπτομερείς ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα υπάρξουν παρόμοια φαινόμενα με αυτά που είχαμε πριν 20 – 30 χρόνια, όπου πολλά δάνεια δεν ήταν επαρκώς εξασφαλισμένα (υπήρξαν αστοχίες στις εκτιμήσεις) ή δεν είχε επιβεβαιωθεί η δυνατότητα αποπληρωμής τους όταν εγκρίνονταν και εκταμιεύονταν.
Πλέον ο δανειολήπτης θα πρέπει να αποδείξει ότι έχει τη δυνατότητα αποπληρωμής και να συμπληρώσει με λεπτομέρεια το έντυπο που αφορά τα εισοδήματα και τα αναμενόμενα έξοδα της οικογένειας (όταν αναφερόμαστε σε φυσικά πρόσωπα) ή να προσκομίσει ολοκληρωμένο επιχειρηματικό πλάνο όταν αναφερόμαστε σε επιχειρήσεις. Η παραχώρηση δανεισμού γίνεται μόνο εάν αποδειχτεί ότι η δόση του δανείου δεν αποτελεί σημαντικό μέρος του αναμενόμενου καθαρού εισοδήματος ή κέρδους. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η διαδικασία συλλογής των δικαιολογητικών που απαιτούνται θα μπορούσε να απλοποιηθεί, ώστε να μη δημιουργούνται αχρείαστες καθυστερήσεις.
Η στροφή στην τεχνολογία και το κλείσιμο υποκαταστημάτων
Επιπλέον είναι εμφανές ότι ο αριθμός των υποκαταστημάτων των τραπεζών έχει μειωθεί σημαντικά τόσο λόγω των συγχωνεύσεων Οργανισμών αλλά και λόγω της προσπάθειας που γίνεται για μείωση του κόστους και ενίσχυση της ηλεκτρονικής τραπεζικής. Υπενθυμίζεται ότι, σιγά-σιγά, καταλήγουμε σε ένα μοντέλο δύο μεγάλων τραπεζικών ιδρυμάτων.
Φυσικά τα τελευταία χρόνια υπήρξε μια σημαντική αύξηση στην αδειοδότηση Οργανισμών διεκπεραίωσης μεταφορών/συναλλαγών (τα λεγόμενα payment institutions), καθώς και εναλλακτικών Οργανισμών χρηματοδότησης. Αυτοί οι Οργανισμοί έχουν πάρει μέρος της διεκπεραίωσης συναλλαγών, που παλαιότερα θα γινόταν μέσω τραπεζικού ιδρύματος.
Η αύξηση των επιτοκίων οδήγησε τα τραπεζικά ιδρύματα στο να καταγράψουν σημαντική κερδοφορία μετά από μια μεγάλη περίοδο ζημιών και ανυπαρξίας μερισματικής πολιτικής. Οι αποφάσεις των Κεντρικών Τραπεζών το τρέχον έτος ενδεχομένως να περιορίσει το περιθώριο κέρδους, εφόσον η πορεία των επιτοκίων είναι καθοδική.
Ο ρόλος του κλάδου στην πραγματική οικονομία
Συγκρίνοντας το χρηματοπιστωτικό σύστημα πριν από μια δεκαετία σε σχέση με σήμερα, κάποιος θα διαπιστώσει ότι οι αλλαγές είναι σημαντικές. Ο τρόπος διεξαγωγής των εργασιών έχει διαφοροποιηθεί, πολλά υποκαταστήματα έχουν κλείσει και υπήρξαν διαδοχικά σχέδια εξόδου προσωπικού, με πρώτιστο μέλημα των τραπεζικών Οργανισμών να είναι η προώθηση των αυτοματοποιήσεων και της μηχανογράφησης.
Υπάρχει η άποψη ότι, απαλλαγμένος από τα προβλήματα των τελευταίων χρόνων, ο τομέας έχει την ηθική υποχρέωση να επιστρέψει κάτι στην κοινωνία, ούτως ώστε να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην αναχαίτιση των δυσκολιών και προκλήσεων που αναμένονται.
Ο τομέας καλείται να διαδραματίσει τον δικό του ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας, μέσω της παροχής δανειακών διευκολύνσεων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Επιπλέον έχει σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει και στη στήριξη άλλων τομέων, όπως οι υπηρεσίες θεματοφυλακής για τα επενδυτικά ταμεία, υπηρεσίες private banking και παροχή εγγυητικών για ενίσχυση των εξαγωγών.
Αυτό που πρέπει να γίνει αντιληπτό είναι ότι το τραπεζικό και γενικότερα το χρηματοπιστωτικό σύστημα αποτελεί εργαλείο στήριξης των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, παραμένοντας φυσικά μια κερδοφόρα επιχείρηση. Αποτελεσματικότητα, γρήγορες διαδικασίες που να διευκολύνουν τους πελάτες, απόσειση οποιωνδήποτε πολιτικών και άλλων παρόμοιων βαριδίων και ενίσχυση της λεγόμενης πραγματικής οικονομίας, πρέπει ν’ αποτελούν προτεραιότητες.
Όσον αφορά την κεντροποίηση των διαδικασιών, σημαντική κρίνεται η πρωτοβουλία της Κεντρικής Τράπεζας για δημιουργία ενός ηλεκτρονικού πιστωτικού αρχείου για κάθε άτομο, ώστε όταν γίνονται συναλλαγές με διάφορα πιστωτικά ιδρύματα να είναι δυνατή η πρόσβαση στα αρχεία του πελάτη ηλεκτρονικά, σε σύντομο χρονικό διάστημα, χωρίς να απαιτείται να καταθέτει τα χαρτιά του, τα οποία πρέπει να είναι είτε πρωτότυπα ή πιστά αντίγραφα, κάθε φορά που συναλλάσσεται με νέο χρηματοπιστωτικό Οργανισμό.
Η παροχή χρηματοδοτήσεων και η διευκόλυνση των συναλλαγών μέσα από την πιστή τήρηση των οδηγιών και των κατευθυντήριων γραμμών της ΕΚΤ είναι απαραίτητα στοιχεία για την ενίσχυση μιας οικονομίας.