Το Δημόσιο Τομέα της Κύπρου αντιμετωπίζει ένα οξύ πρόβλημα: χιλιάδες κενές θέσεις εργασίας παραμένουν ακάλυπτες, παρά την αυξημένη ζήτηση για διορισμό. Ενώ πολλοί φιλοδοξούν να ενταχθούν στο Δημόσιο, παραδόξως, είτε απορρίπτουν τις προσφερόμενες θέσεις, είτε απλά δεν υπάρχουν υποψήφιοι με τα απαραίτητα προσόντα.
Ο Άριστος Κωνσταντίνου, σύμβουλος σπουδών, μίλησε στην εκπομπή «Μεσημέρι και Κάτι» του ΣΙΓΜΑ, εξηγώντας αυτό το φαινόμενο και δίνοντας πολύτιμες συμβουλές σε όσους βρίσκονται σε εργασιακό σταυροδρόμι ή ολοκληρώνουν τις ακαδημαϊκές τους σπουδές.
Η "Παραδοξότητα" των κενών θέσεων
Για τον κ. Κωνσταντίνου, η κατάσταση αυτή δεν είναι "παραδοξότητα". Αντίθετα, είναι μια λογική εξέλιξη στην αγορά εργασίας, η οποία μεταλλάσσεται ραγδαία λόγω της τεχνολογίας και της τεχνητής νοημοσύνης. Κάποιες θέσεις μένουν κενές επειδή δεν υπάρχουν πλέον οι κατάλληλοι προσοντούχοι να τις καλύψουν. Ωστόσο, όπως επισημαίνεται και σε ρεπορτάζ του «Πολίτη», δεν είναι όλες οι κενές θέσεις αυτές που απαιτούν υψηλά προσόντα. Υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στο πρόβλημα.
Ενδεικτικά, ο κ. Κωνσταντίνου ανέφερε ορισμένες χαρακτηριστικές περιπτώσεις κενών θέσεων:
Βοηθοί Γραμματειακοί Λειτουργοί: 207 κενές θέσεις
Στενογράφοι Δικαστηρίου: 20 κενές θέσεις
Επιμελητές Υπουργείου Παιδείας: 33 κενές θέσεις
Μηχανικός Κυβερνήτης Σκάφους: 2 κενές θέσεις
Δασικοί Λειτουργοί: 28 κενές θέσεις
Γιατί οι πτυχιούχοι "γυρνούν την πλάτη" σε θέσεις Α2, Α5, Α7;
Οι περισσότερες κενές θέσεις, ειδικά εκείνες των κατηγοριών Α2, Α5, Α7, διεκδικούνται από πτυχιούχους. Ωστόσο, αυτοί οι πτυχιούχοι συχνά προτιμούν θέσεις της κατηγορίας Α8 (που απαιτεί πανεπιστημιακό πτυχίο), αφήνοντας τις χαμηλότερες θέσεις ακάλυπτες.
Παράλληλα, υπάρχει και η πρόκληση των πιο εξειδικευμένων θέσεων, οι οποίες δεν καλύπτονται λόγω έλλειψης υποψηφίων με τα απαραίτητα εξειδικευμένα προσόντα πέρα από ένα γενικό πτυχίο. Ο κ. Κωνσταντίνου τονίζει πως η συχνή ερώτηση γονέων "πείτε μου ένα πτυχίο που να βρίσκει εύκολα δουλειά" είναι πλέον αναχρονιστική. Όλα τα πτυχία παρέχουν μια γενική βάση, καθώς βρισκόμαστε στην εποχή της εξειδίκευσης.
Η νέα κατηγορία Α9 και η ανάγκη για εξειδίκευση
Στην τελευταία προκήρυξη εξετάσεων του Δημοσίου, προστέθηκε η κατηγορία Α9 για εξειδικευμένες θέσεις, χωρισμένη σε τρεις υπο-κατηγορίες:
- Μηχανικές γνώσεις, ηλεκτρολογία, αλιεία: Αναμένεται να καλύψει πολλά από τα υφιστάμενα κενά
- Νομικά
- Οικονομικά
Αυτό δείχνει τη στροφή του Δημοσίου σε πιο εξειδικευμένα προφίλ, καθώς οι απλές διοικητικές εργασίες αυτοματοποιούνται.
Η περίπτωση του Συντηρητή Εγγράφων: Παραδοξότητα και προβληματισμός
Μια χαρακτηριστική περίπτωση είναι αυτή του Συντηρητή Εγγράφων (θέση Α8), όπου απαιτείται εξειδικευμένο προσωπικό, αλλά το κράτος επιλέγει να ζητά κυβερνητικές εξετάσεις, παρόλο που δεν υπάρχουν υποψήφιοι. Αυτή η "παραδοξότητα", όπως τη χαρακτήρισε ο κ. Κωνσταντίνου, δημιουργεί κινδύνους για την ίδια την αρχειοθέτηση και τίθεται το ερώτημα εάν θα πρέπει να συζητηθούν στη Βουλή οι διαφορετικοί τρόποι πρόσληψης για εξειδικευμένες θέσεις.
Η έλλειψη ευελιξίας του Δημοσίου και ο ρόλος της εκπαίδευσης
Είναι δεδομένο ότι το Δημόσιο δεν είναι ευέλικτο στις προσλήψεις του και στην κάλυψη των αναγκών του. Ωστόσο, ο κ. Κωνσταντίνου υπογραμμίζει πως οφείλει να προβληματιστεί και ο ίδιος ο κόσμος. Δεν αρκεί πλέον ένα πτυχίο. Η εξειδίκευση είναι επιτακτική και μπορεί να επιτευχθεί μέσω:
- Μεταπτυχιακών σπουδών.
- Επαγγελματικών προσόντων εξειδίκευσης.
- Εργασιακής εμπειρίας συνδυασμένης με τα παραπάνω.
- Με αυτόν τον τρόπο, αυξάνεται σημαντικά η ανταγωνιστικότητα στην αγορά εργασίας.
Οι δεξιότητες (soft skills) δεν παίζουν σημαντικό ρόλο στον τρόπο πρόσληψης στο Δημόσιο.
Ευκαιρίες για διορισμό και η ανάγκη προσαρμογής της εκπαίδευσης
Παρά τις προκλήσεις, ο κ. Κωνσταντίνου θεωρεί ότι αυτή είναι μια καλή ευκαιρία για άτομα που ολοκλήρωσαν τις σπουδές τους ή βρίσκονται σε εργασιακό μεταίχμιο να εξετάσουν το ενδεχόμενο διορισμού στο Δημόσιο, ακόμα και για μεγαλύτερες ηλικίες.
Ένα ακόμη πρόβλημα που αναδείχθηκε είναι ότι η δευτεροβάθμια εκπαίδευση δεν παράγει απαραίτητα επαγγέλματα όπως αυτό του στενογράφου, που είναι ζωτικής σημασίας για τα δικαστήρια. Η εκπαίδευση πρέπει να προετοιμάζει τους πολίτες σύμφωνα με τις ανάγκες της οικονομίας, κάτι που δυσκολεύει η έλλειψη ευελιξίας στη μέση εκπαίδευση.
Ο κ. Κωνσταντίνου εκτίμησε επίσης ότι το ρουσφέτι έχει μειωθεί λόγω των γραπτών εξετάσεων, αν και η προφορική εξέταση αφήνει κάποια περιθώρια.
Η δια βίου μάθηση είναι το "κλειδί"
Τέλος, ο σύμβουλος σπουδών υπογραμμίζει την ανάγκη για συνεχή μόρφωση και παρακολούθηση των εξελίξεων στην αγορά εργασίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η έλλειψη καθηγητών μαθηματικών στο Γυμνάσιο, καθώς οι μαθηματικοί έχουν πλέον πολλές επιλογές μεταπτυχιακών που τους οδηγούν σε πολύ καλά αμειβόμενες θέσεις στον ιδιωτικό τομέα. Η αποφυγή της στασιμότητας είναι δεδομένο πως οδηγεί στην επιτυχία.