Της Βάσιας Καττή
Αθόρυβα αλλά μεθοδικά, ο τεχνολογικός τομέας κατακτά ολοένα και πιο κεντρικό ρόλο στην κυπριακή οικονομία. Τα τελευταία χρόνια έχει εξελιχθεί σε έναν από τους βασικότερους συντελεστές του ΑΕΠ, της εργοδότησης και της οικονομικής ανάπτυξης της χώρας.
Σύμφωνα με μελέτη της KPMG Κύπρου, η οποία παρουσιάστηκε στο TechIsland Summit στη Λεμεσό, η άμεση συνεισφορά της τεχνολογίας στην Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (GVA) φτάνει το 16%, ενώ η συνολική οικονομική επίδραση του τομέα - άμεση και έμμεση - ξεπερνά τα €8 δισ.. Την ίδια στιγμή, η Κύπρος καταγράφει τον ταχύτερο ρυθμό ανάπτυξης στον κλάδο της τεχνολογίας εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αφήνοντας πίσω της ακόμα και την Ιρλανδία.
Πώς φτάσαμε σε αυτή τη ραγδαία εξέλιξη, τι γίνεται με το ανθρώπινο δυναμικό και ποιες είναι οι προκλήσεις για το μέλλον; Ο Χριστόφορος Αναγιωτός, Διοικητικός Σύμβουλος, Επικεφαλής Deal Advisory της KPMG Κύπρου, απαντά στο Economy Today.
Πώς φτάσαμε στην απογείωση
Αναλύοντας τις ρίζες αυτής της δυναμικής και ερωτηθείς ποιο θεωρεί πως ήταν το βασικό σημείο καμπής για την εκτόξευση του τομέα την τελευταία δεκαετία, ο κ. Αναγιωτός εξηγεί ότι η πρόοδος του τεχνολογικού τομέα στην Κύπρο στηρίζεται σε έναν συνδυασμό κυβερνητικών πρωτοβουλιών για προσέλκυση επιχειρήσεων και ιδιωτικών δράσεων που συνέβαλαν στη δημιουργία μιας δυναμικής κοινότητας τεχνολογικών εταιρειών, η οποία με τη σειρά της λειτούργησε ως μαγνήτης για ακόμα περισσότερες.
Κομβικό ρόλο διαδραμάτισε, σύμφωνα με τον ίδιο, η TechIsland, ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που αποτελείται από κυπριακές και διεθνείς εταιρείες τεχνολογίας με έδρα την Κύπρο. «Η ισχυρή ανοδική δυναμική αποτυπώνεται και στα στοιχεία, καθώς οι τελευταίοι υπολογισμοί δείχνουν ότι η άμεση συνεισφορά του τεχνολογικού τομέα αγγίζει το 16% της Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας (ΑΠΑ) της κυπριακής οικονομίας, καταγράφοντας τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ε.Ε. των 25».
Η Κύπρος στην κορυφή της Ευρώπης
Η μελέτη της KPMG καταγράφει ότι από το 2015 μέχρι το 2024, η ΑΠΑ του τομέα Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην Κύπρο αυξήθηκε κατά 347%, καθιστώντας τη χώρα πρώτη στην Ε.Ε. σε ρυθμούς ανάπτυξης.
Επιπλέον, η Κύπρος κατέχει τη 2η θέση στην Ε.Ε. ως προς την άμεση συνεισφορά του ICT στο ΑΕΠ, με 11,4%, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος είναι μόλις 5,4%.
Ο άμεσος αντίκτυπος του τομέα ICT στην κυπριακή οικονομία εκτιμήθηκε στα €3,4 δισ. το 2024, ενώ η έμμεση επίδραση ανήλθε σε €2,9 δισ., οδηγώντας σε συνολική συνεισφορά της τάξης των €6,3 δισ. από αυτόν τον τομέα μόνο.
Πέραν των 60.000 θέσεων εργασίας
Ο τεχνολογικός τομέας δεν συμβάλλει μόνο στο ΑΕΠ, αλλά και στην εργοδότηση. Σε δηλώσεις του στην εκπομπή «Μεσημέρι και Κάτι» του ΣΙΓΜΑ, ο κ. Αναγιωτός ανέφερε σχετικά: «Αν πάρουμε τον πυρήνα, δηλαδή τον τομέα της Πληροφορικής και των Επικοινωνιών έχουμε περίπου 26.000 που απασχολούνται στον τομέα αυτόν. Εάν προσθέσουμε αυτούς που υπολογίζουμε ότι ασχολούνται με την τεχνολογία στους άλλους τομείς φτάνουν στις 46.000 και αν προσθέσουμε επίσης και τις έμμεσες θέσεις που δημιουργούνται στους άλλους τομείς ξεπερνούμε τις 60.000».
Η παρουσίαση της KPMG καταγράφει ότι συνολικά 62.200 θέσεις εργασίας υποστηρίζονται άμεσα ή έμμεσα από τον τομέα. Κάθε €1 εκατ. επιπλέον εσόδων στον τομέα δημιουργεί 13 νέες θέσεις εργασίας.
Παράλληλα, ο κάθε εργαζόμενος στον τομέα παράγει κατά μέσο όρο €130.000 σε προστιθέμενη αξία, έναντι €116.000 που είναι ο μέσος όρος της Ε.Ε.
Ταλέντο… απ’ έξω και εγχώριες προκλήσεις
Η ανάπτυξη του τομέα στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ξένο ανθρώπινο δυναμικό. Από το 2015, οι εργαζόμενοι στον τομέα αυξήθηκαν κατά 12,1% ετησίως. Όμως, η αύξηση στους μη Ευρωπαίους υπηκόους έφτασε το 39,5% ετησίως, ενώ για τους Κύπριους μόλις το 5,2%.
Ο κ. Αναγιωτός σχολίασε στο Economy Today ότι «η κυπριακή αγορά εργασίας δεν ήταν σε θέση να καλύψει άμεσα τις ανάγκες των τεχνολογικών επιχειρήσεων , οι οποίες εγκαταστάθηκαν και αναπτύσσονται ραγδαία στη χώρα. Η προσέλκυση εξειδικευμένων επαγγελματιών από το εξωτερικό ήταν – και παραμένει – καθοριστική για τη διατήρηση της αναπτυξιακής πορείας».
Παρά ταύτα, η εγχώρια παρουσία αυξάνεται. Όπως τόνισε, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας για το 2024, «1 στους 2 εργαζομένους στον τομέα είναι Κύπριος· ωστόσο, είναι καθοριστικής σημασίας να ενισχυθεί περαιτέρω η επανεκπαίδευση και η ανάπτυξη των απαραίτητων δεξιοτήτων, ώστε να ενταχθεί ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό Κυπρίων στον τεχνολογικό τομέα».
Οι προϋποθέσεις για να γίνει η Κύπρος ICT hub
Αναφερόμενος στις προκλήσεις για την περαιτέρω ανάπτυξη του τομέα, ο κ. Αναγιωτός επεσήμανε ότι «η ενίσχυση της συνδεσιμότητας της χώρας, η ένταξη στο Σένγκεν και η ανάπτυξη υποδομών – από την ψηφιοποίηση και την εκπαίδευση μέχρι την πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη – είναι θεμελιώδους σημασίας για την προσέλκυση διεθνών εταιρειών».
«Ταυτόχρονα, η αναβάθμιση και ο εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού συστήματος είναι εξίσου ουσιαστικοί παράγοντες για την ενίσχυση της συμμετοχής των Κυπρίων, οι οποίοι μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν στρατηγικό άξονα αυτής της αναπτυξιακής πορείας».
Η παρουσίαση της KPMG περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τις εξής εισηγήσεις:
- Προσέλκυση περισσότερων διεθνών τραπεζών για ενίσχυση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος και του ανταγωνισμού
- Παροχή φορολογικών κινήτρων, όπως stock options, για προσέλκυση και διατήρηση εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού
- Ανάπτυξη και ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων του πληθυσμού
- Προώθηση επαγγελματικής σταδιοδρομίας στους τομείς STEM και αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων μαθητών και εκπαιδευτικών
- Ψηφιακό μετασχηματισμό των σχολείων και των κρατικών υπηρεσιών
- Επιτάχυνση νομικών διαδικασιών
Τι μέλλει γενέσθαι
Με την παγκόσμια τεχνολογική βιομηχανία να αναπτύσσεται διαρκώς, η Κύπρος δείχνει να έχει αποκτήσει ένα σαφές ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Το στοίχημα, τώρα, είναι εάν μπορεί να το διατηρήσει και να το μετατρέψει σε μακροπρόθεσμο συγκριτικό πλεονέκτημα. Σύμφωνα με τον κ. Αναγιωτό, «το ζητούμενο για την Κύπρο είναι να συνεχίσει να προσφέρει εύφορο έδαφος για την περαιτέρω ανάπτυξη του τομέα, μέσω ευέλικτων πολιτικών αποφάσεων και αποτελεσματικής υλοποίησης των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων».
«Αν και δεν μπορούμε να ποσοτικοποιήσουμε με ακρίβεια τη μελλοντική συνεισφορά του τομέα, αναμένεται ότι θα διατηρήσει τη δυναμική του, λόγω της επιτάχυνσης της καινοτομίας, των συνεχών επενδύσεων από τοπικές νεοφυείς επιχειρήσεις, και της έμμεσης συμβολής του στην περαιτέρω ανάπτυξη άλλων τομέων της οικονομίας».
Διαβάστε επίσης: Τα κόκκινα δάνεια εκτός τραπεζών και η «αθόρυβη» απειλή για την οικονομία