Χιλιάδες συνταξιούχοι στην Κύπρο παλεύουν να τα βγάλουν πέρα με λιγότερα από €1.000 τον μήνα, ενώ το μέλλον του συνταξιοδοτικού συστήματος παραμένει αβέβαιο. Το χρέος του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων εκτοξεύεται, το ζήτημα της εποπτείας αιωρείται και η αποταμιευτική κουλτούρα είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη, προειδοποιούν ειδικοί.
«Πάγωσε» από το 2013 το όριο της φτώχειας
Μιλώντας στην εκπομπή «Μεσημέρι και Κάτι» του ΣΙΓΜΑ, ο πρόεδρος της Ένωσης Κύπριων Συνταξιούχων (ΕΚΥΣΥ), Κώστας Σκαρπάρης, περιέγραψε την σκληρή οικονομική πραγματικότητα για χιλιάδες συνταξιούχους που λαμβάνουν κάτω από €1.000 μηνιαίως. «Ξεκινούν από τα €435 που είναι η κατώτατη βασική σύνταξη ή τα €415 που είναι η κοινωνική σύνταξη και φτάνουν μέχρι τα €1000 κάτω από τις 100.000», ανέφερε χαρακτηριστικά. «Με βάση τα σημερινά δεδομένα και λόγω της ακρίβειας, δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα ο κάθε συνταξιούχος».
Όπως σημείωσε ο κ. Σκαρπάρης, το όριο της φτώχειας παραμένει αμετάβλητο από το 2013, ενώ το κόστος ζωής έχει αυξηθεί δραματικά και οι κοινωνικές παροχές δεν επαρκούν για αξιοπρεπή διαβίωση. «Στην περίπτωση του ενός ατόμου είναι τα €794 […] και στην περίπτωση των δύο ατόμων τα €1.191», διευκρίνισε. «Ωστόσο, το κανονικό όριο της φτώχειας με βάση τα σημερινά δεδομένα θα έπρεπε να ήταν περισσότερο από €1.000 στην περίπτωση του ενός ατόμου και περισσότερο από €1.600 περίπου για δύο άτομα».
Ο κ. Σκαρπάρης εξέφρασε την ανάγκη ενίσχυσης των χαμηλοσυνταξιούχων και επέκτασης των συλλογικών συμβάσεων για να διασφαλιστεί πρόσθετη στήριξη. «Σαν συνδικαλιστικό κίνημα, απαιτούμε να εφαρμοστούν συλλογικές συμβάσεις αν τα καταφέρουμε για όλον τον κόσμο, ούτως ώστε τουλάχιστον, να έχουν και έναν τρόπο ενίσχυσης της σύνταξής τους μέσω των ταμείων προνοίας».
«Μύθος» η επάρκεια της σύνταξης από το ΤΚΑ
Την ανάγκη διαμόρφωσης μιας ισχυρής αποταμιευτικής κουλτούρας από νεαρή ηλικία υπογράμμισε, από την πλευρά του, ο Οικονομολόγος και Καθηγητής Χρηματοοικονομικών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, Ανδρέας Μηλιδώνης. «Υπάρχει η εσφαλμένη άποψη ότι το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων θα είναι μια ικανοποιητική σύνταξη μετά τα 65. Αυτό δεν ισχύει για τον πιο πολύ κόσμο, άρα κάπου εδώ χρειάζεται να ενημερώσουμε τον κόσμο ότι, για να έχουμε μια ικανοποιητική συνταξιοδότηση μετά τα 65, χρειάζεται επιπλέον αποταμίευση».
Παράλληλα, υπογράμμισε πως πολλοί δεν έχουν συνειδητοποιήσει πόσα χρόνια πιθανόν να ζήσουν μετά τη συνταξιοδότηση. «Αν δεν έχουμε καλή εικόνα του πόσα χρόνια θα ζήσουμε μετά τη σύνταξη, σημαίνει δεν θα προγραμματιστούμε ανάλογα από νεαρή ηλικία», σημείωσε σχετικά.
Ο κ. Μηλιδώνης εξήγησε ότι το κράτος προσφέρει φορολογικά κίνητρα για αποταμίευση είτε μέσω ασφαλιστικών προϊόντων, είτε μέσω άλλων συνταξιοδοτικών προγραμμάτων που υπάρχουν. «Για παράδειγμα, αρκετοί εργοδότες προσφέρουν ταμεία στα οποία γίνεται συνεισφορά και από τον εργοδότη και από τον εργοδοτούμενο, όπου οι εισφορές γίνονται χωρίς να αποκόπτεται φόρος εισοδήματος, εάν φυσικά το ετήσιο εισόδημα του εργαζόμενου είναι πάνω από το αφορολόγητο όριο».
Στα ύψη το χρέος του ΤΚΑ
Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί και το αυξανόμενο χρέος του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Μιλάμε για χρέος του κράτους προς το ΤΚΑ που ξεπερνά τα €12 δισεκατομμύρια, σημείωσε ο κ. Σκαρπάρης, ζητώντας να καθιερωθούν ετήσιες πληρωμές προς το Ταμείο, όπως είχε γίνει επί διακυβέρνησης Χριστόφια. «Αν συνεχιστεί αυτή η τάση και αυξάνεται το χρέος κατά 1-2 δισ. ετησίως, τότε πού πάμε;» διερωτήθηκε.
Από την πλευρά του, ο κ. Μηλιδώνης ανέφερε πως δεν είναι χρέος που πρέπει να αποπληρωθεί αύριο, αφορά μελλοντικές υποχρεώσεις και, σύμφωνα με μελέτες του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας, υπάρχει επάρκεια για τα επόμενα 25 - 30 χρόνια.
Χωρισμένη σε δύο κομμάτια η εποπτεία
Ένα από τα βασικότερα προβλήματα του συνταξιοδοτικού τομέα στην Κύπρο, σύμφωνα με τον κ. Μηλιδώνη, αφορά την έλλειψη ενιαίας εποπτείας. Η Κύπρος αποτελεί εξαίρεση στην ΕΕ, υπογράμμισε, εξηγώντας πως στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, η εποπτεία ασφαλιστικών και συνταξιοδοτικών προϊόντων γίνεται από μια ανεξάρτητη αρχή εντός της χώρας.
Το σχετικό νομοσχέδιο είχε κατατεθεί το 2017 και προνοούσε τη δημιουργία μιας ανεξάρτητης εποπτικής αρχής που θα είχε κάτω από την εποπτεία της τόσο τα συνταξιοδοτικά, όσο και τα ασφαλιστικά προϊόντα. Ωστόσο, αποσύρθηκε από το Υπουργείο Οικονομικών το 2023 και έκτοτε παραμένει «στο ράφι». «Σήμερα έχουμε την εποπτεία των συνταξιοδοτικών ταμείων κάτω από το Υπουργείο Εργασίας και των ασφαλιστικών ταμείων κάτω από το Υπουργείο Οικονομικών. Είναι, δηλαδή, χωρισμένη σε δύο κομμάτια η εποπτεία».
Ο ίδιος κάλεσε την κυβέρνηση να επαναφέρει το νομοσχέδιο στη Βουλή ώστε να θεσμοθετηθεί ενιαία εποπτική αρχή. «Για να μπορεί ο κόσμος σιγά σιγά να αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει επόπτης, είναι ανεξάρτητη αρχή και μπορεί να διασφαλίσει το μέλλον των ταμείων τους, των αποταμιέυσεών τους και βασικά της δικής τους συνταξιοδοτικής επάρκειας μέχρι τη συνταξιοδότησή τους».
Διαβάστε επίσης: ΠΑΣΥΔΥ: Μηνύματα για μεταρρύθμιση δημοσίου, ΑΤΑ και εισηγήσεις ΔΝΤ