Του Παναγιώτη Γρηγορίου
Δεν του βγαίνουν τα νούμερα και προσπαθεί να αμφισβητήσει τους πάντες. Ο Ερντογάν επιμενει στα χαμηλά επιτόκια, που οδηγούν στον υψηλό πληθωρισμό, ενώ οι πολύ υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης θα οδηγήσουν σε υπερθέρμανση της οικονομίας. Ταυτόχρονα, ο τούρκος πρόεδρος θεωρεί "ομήρους" τις ξένες επενδύσεις και μοχλεύει τον κρατικό πλούτο για τη χρηματοδότηση διαφόρων προγραμμάτων.
Οι τουρκικές εταιρείες, οι οποίες δρουν στη βάση του διεθνούς ανταγωνισμού και όχι στα όσα εύηχα εκστομίζει ο νεοσουλτάνος, αναγκάζονται πλέον μετά τη «βύθιση» της τουρκικής λίρας να αναδιαρθρώσουν τα δάνειά τους
Αλυσιδωτές αντιδράσεις, οι οποίες εκτείνονται μέχρι και σε μια ολομέτωπη σύγκρουση με τις θεωρίες της οικονομίας του δυτικού κόσμου, προκαλεί η διολίσθηση της τουρκικής οικονομίας. Μπροστάρης σε αυτόν τον φαινομενικά καταδικασμένο αγώνα είναι ο Τούρκος Πρόεδρος, Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος περιφρονεί προκλητικά τους γραμμένους και άγραφους κανόνες ενός παιχνιδιού που παίζεται σε παγκόσμιο επίπεδο, του οποίου οι κύριοι πρωταγωνιστές -ήτοι οι μεγάλες διεθνείς δυνάμεις- τον τοποθέτησαν σε θέση ισχύος στην περιοχή μας.
Όμως οι Αμερικάνοι, οι Βρετανοί και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι του Ερντογάν βλέπουν τον μέχρι πρότινος πιστό τους σύμμαχο να ξεστρατίζει και να επιδιώκει αλλαγή των κανόνων του οικονομικού παιχνιδιού, που κάνει ουσιαστικά τον πλανήτη να γυρίζει… Άλλωστε πώς αλλιώς να εξηγηθεί η εμμονή του στα χαμηλά επιτόκια δανεισμού, που νομοτελειακά οδηγούν σε έξαρση του πληθωρισμού, ή στους θυελλώδεις ρυθμούς ανάπτυξης του 7%, οι οποίοι δεν μπορούν να σημαίνουν τίποτε απολύτως αν ο κόσμος οδηγείται στη φτώχια;
Φυσικά ο ίδιος, θέλοντας να ρίξει στάχτη στα μάτια των εν δυνάμει ψηφοφόρων του, μιλά για «σκευωρίες» και «συνωμοσίες» εναντίον του, οι οποίες θέλουν -λέει- να γκρεμίσουν τη μεγάλη Τουρκία που ο ίδιος ονειρεύεται, αγνοώντας, όμως, ότι είναι αυτές οι… «σκευωρίες» που τον τοποθέτησαν στη θέση όπου βρίσκεται σήμερα.
Οι οικονομικοί αναλυτές τονίζουν ότι το μεγάλο πρόβλημα της τουρκικής οικονομίας δεν έχει να κάνει με τα, ούτως ή άλλως, ανησυχητικά οικονομικά μεγέθη, όπως τον καλπάζοντα πληθωρισμό, το υψηλό χρέος της, την ανεργία, ή το έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών, αλλά είναι πιο βαθύ και εστιάζεται στις οικονομικές αντιλήψεις οι οποίες έλκουν την καταγωγή τους από το ηθικό και θρησκευτικό κέντρο του Ερντογάν, λειτουργώντας στην πραγματικότητα ως απόρριψη των αρχών του Δυτικού κόσμου.
Το μυαλό στην 24ην Ιουνίου
Σε τρεις Κυριακές από σήμερα ο τουρκικός λαός παίρνει τον δρόμο για τις κάλπες, έχοντας στο μυαλό του ότι ο ηγέτης του, ίσως τελικά να μην είναι αλάνθαστος, καθώς έμεινε απροβίβαστος στην οικονομία. Διεθνείς πολιτικοί αναλυτές και εκλογολόγοι καταγράφουν μιαν αναδυόμενη τάση: ότι ο Ερντογάν θα αντιμετωπίσει μια σημαντική έκπληξη, καθώς αν και δεν φαίνεται πως απειλείται για την Προεδρία, ενδεχομένως να απολέσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, γεγονός που θα περιπλέξει ιδιαίτερα την κατάσταση.
Συγκεκριμένα, οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δείχνουν τον Ερντογάν να χρειάζεται δεύτερο γύρο ψηφοφορίας για να εκλεγεί και το κοινοβούλιο της χώρας να περνά στην αντιπολίτευση. Πολιτικοί αναλυτές επισημαίνουν ότι αν η αντιπολίτευση δεν εμφανιζόταν τόσο κατακερματισμένη, δεν αποκλειόταν να κινδύνευε ακόμα και αυτή η Προεδρία του Ερντογάν.
Ασταθής η τουρκική λίρα
Αν και η τουρκική λίρα κατά τα μέσα αυτής της εβδομάδας έδειξε να ανακάμπτει, εντούτοις την Παρασκευή πήρε ξανά την κατιούσα. Συγκεκριμένα, ενώ η λίρα βρισκόταν στα 4,62 δολάρια από προηγούμενο χαμηλό στα 4,6342 και έναντι κλεισίματος στα 4,52 την Πέμπτη, την Παρασκευή έχασε περί τα 2% της αξίας της, απόρροια του γεγονότος ότι η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας επανέλαβε τη δημοπρασία ρέπο με βάση το νέο θεσμικό πλαίσιο.
Οι επόμενες ημέρες, εκτιμούν οι αναλυτές, οι οποίοι δεν εμφανίζονται ιδιαίτερα αισιόδοξοι, θα φανερώσουν πόσο έτοιμος είναι ο Πρόεδρος Ερντογάν να λάβει πραγματικά μέτρα για διόρθωση της οικονομίας, μακριά από λαϊκισμούς και ψηφοθηρικές εξαγγελίες. Σε αυτό το πλαίσιο, ενδεικτική για τα επόμενα βήματά του ίσως να είναι η τουλάχιστον απερίσκεπτη κίνησή του, στην προσπάθεια να καθησυχάσει τους επενδυτές, να «επιτρέψει» στην Κεντρική Τράπεζα της χώρας του να αυξήσει τα επιτόκια, ενώ έπειτα από λίγες ώρες κατηγόρησε την Κεντρική Τράπεζα αμφισβητώντας την ανεξαρτησία της, επισημαίνοντας ότι η τουρκική οικονομία μπορεί να συνεχίσει στον ίδιο δρόμο με την ίδια επιτυχία.
Είναι γνωστό τοις πάσι, τόσο σε ακαδημαϊκό όσο και πρακτικό επίπεδο, ότι τα χαμηλά επιτόκια ευνοούν την αύξηση του πληθωρισμού, γιατί όσο κατακλύζεται από ρευστό η οικονομία, τόσο πιο ακριβά γίνονται τα αγαθά. Ο Ερντογάν, όμως, θεωρεί, βάσει δημοσίων δηλώσεών του, ότι συμβαίνει το αντίθετο, εκφράζοντας ανυπόστατους ισχυρισμούς.
Υπερθέρμανση της οικονομίας
Ταυτόχρονα, ερωτηματικά προκαλεί και η εμμονή του Τούρκου Προέδρου στους ιδιαίτερα ψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, οι οποίοι φέρνουν αντίθετα αποτελέσματα. Στην περίπτωση της Τουρκίας και ενώ η ιδανική ανάπτυξη εκτιμάται στο 4%, ο Ερντογάν επιμένει να μιλά για ανάπτυξη ετησίως ύψους 7%, ενδεχόμενο που θα οδηγήσει μαθηματικά στην υπερθέρμανση της οικονομίας, η οποία και θα φέρει τον ξέφρενο πληθωρισμό. Τα πιο πάνω ποσοστά εκτιμά τόσο το ΔΝΤ όσο και οι οίκοι αξιολογήσεις, τις αποφάσεις των οποίων ο Ερντογάν καλεί να αγνοήσουν καθώς τις χαρακτηρίζει πολιτικά υποκινούμενες.
Το ΖARA και τα ξένα κεφάλαια
Στην όλη αλλαγή των κανόνων των οικονομικών θεωριών στην οποία θέλει -ανεπιτυχώς- να προβεί ο Ερντογάν, τουλάχιστον φαίνεται να παραδέχεται την αξία αλλά και την ανάγκη ξένων επενδύσεων. Φυσικά και εδώ η άποψη του τουρκικού κυβερνητικού επιτελείου είναι παραποιημένη, καθώς θεωρούν ότι ήδη όσοι επενδυτές επέλεξαν την Τουρκία, έριξαν «χοντρό» χρήμα και δεν είναι εύκολο να εγκαταλείψουν τις επενδύσεις τους όπως και να έχει η πολιτική κατάσταση.
Το παράδειγμα της αλυσίδας ένδυσης ZARA, η οποία σκέφτεται, βάσει δημοσιευμάτων, να εγκαταλείψει την Τουρκία, αλλά και μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες που σκέφτονται την αποχώρηση, έρχονται να διαψεύσουν τον Ερντογάν. Η βαριά βιομηχανία πλέον είναι πολύ πιο ευέλικτη σήμερα και ειδικά όταν μιλάμε για κολοσσούς, οι οποίοι διατηρούν εργοστάσια σε όλον τον κόσμο και δεν τους νοιάζει να μεταφέρουν τον κύκλο εργασιών τους αλλού.
Αναδιαρθρώνουν δάνεια, αυξάνονται τα ΜΕΔ
Οι τουρκικές εταιρείες, οι οποίες δρουν στη βάση του διεθνούς ανταγωνισμού και όχι στα όσα εύηχα εκστομίζει ο νεοσουλτάνος, αναγκάζονται πλέον μετά τη «βύθιση» της τουρκικής λίρας να αναδιαρθρώσουν τα συνολικού ύψους 20 δισεκατομμυρίων δολαρίων δάνειά τους, τη στιγμή που παράλληλα διατηρούν χρέος σε ξένο νόμισμα ίσο με το 40% του τουρκικού ΑΕΠ.
Το αμερικανικό πρακτορείο ειδήσεων «Bloomberg», με τίτλο «Οι τουρκικές τράπεζες αντιμετωπίζουν σωρεία αιτημάτων για αναδιάρθρωση δανείων εταιρειών», υπογραμμίζει ότι ύστερα από τη συσσώρευση εταιρικών δανείων πριν από λίγα χρόνια, οι τουρκικές τράπεζες αντιμετωπίζουν σήμερα αυξημένο αριθμό αιτημάτων από επιχειρήσεις που επιδιώκουν να αναδιαρθρώσουν τις δόσεις των δανείων τους.
Σημειώνει, επίσης, ότι η αύξηση των αναδιαρθρώσεων απειλεί να προκαλέσει αύξηση στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, καθώς η βουτιά της τουρκικής λίρας αυξάνει το κόστος των εταιρικών δανείων σε ξένο νόμισμα - το οποίο αντιστοιχεί περίπου στο 40% της οικονομικής παραγωγής.
Μόχλευση κρατικού πλούτου
Τελευταία παρανόηση της τουρκικής οικονομίας είναι η μόχλευση κρατικού πλούτου από τον Ερντογάν για τη χρηματοδότηση διαφόρων προγραμμάτων, παρά το γεγονός ότι ο κρατικός πλούτος στην Τουρκία δεν βασίζεται στις παραδοσιακές βάσεις ενός πλούσιου σε ενεργειακά αποθέματα υπεδάφους, ή σε κάποιο πλεόνασμα συναλλάγματος…
Πανηγυρίζουν οι τουρίστες
Πάντως, κάθε κρίση έχει και τους ευνοημένους της. Πρώτοι και καλύτεροι σε αυτήν την κατηγορία οι τουρίστες και ειδικά οι Γερμανοί και Ρώσοι, οι οποίοι συρρέουν ετησίως κατά εκατομμύρια στην Τουρκία. Μετά την τουριστική κάμψη των προηγούμενων ετών, απόρροια του τεταμένου πολιτικού κλίματος, η Τουρκία επέστρεψε δυνατά στον τουριστικό χάρτη και αυτό έγινε αντιληπτό και στην Κύπρο, όπου φέτος σημειώνεται μεγάλη μείωση στις αφίξεις Ρώσων, οι οποίοι προτιμούν, βάσει στοιχείων, την Τουρκία.
Λόγω της πτώσης της τουρκικής λίρας, οι Ευρωπαίοι και Ρώσοι που συναλλάσσονται με ευρώ και ρούβλια αντίστοιχα βλέπουν τις τιμές στην Τουρκία να γίνονται εξαιρετικά προσιτές. Μάλιστα, σε αναγνωρισμένες ιστοσελίδες κράτησης τουριστικών καταλυμάτων βρίσκει κανείς δωμάτια ακόμα και από πέντε ευρώ τη βραδιά τον Ιούλιο, ενώ δωμάτια σε πεντάστερα ξενοδοχεία ξεκινούν από 69 ευρώ! Μαζί με τα φθηνά δωμάτια, πολύ φθηνά τιμώνται και άλλες δραστηριότητες που άπτονται του τουρισμού, όπως το φαγητό σε εστιατόρια, οι επισκέψεις ιστορικών μνημείων, οι εκδρομές και οι αθλητικές εκδηλώσεις.
Αν προσθέσει κανείς όλα αυτά για ένα πλήρες πακέτο διακοπών και κάνει σύγκριση είτε με τη χώρα μας είτε με άλλους ανταγωνιστικούς για την Τουρκία προορισμούς, θα δει ότι όσοι επιλέξουν να παραθερίσουν στη γειτονική μας χώρα, θα πληρώσουν πολύ πιο φτηνά. Για όσους όμως πληρώνουν με τουρκικές λίρες, σχεδόν τα πάντα γίνονται ακριβότερα, καθώς οι τιμές των εισαγόμενων προϊόντων έχουν σημειώσει ισχυρή αύξηση, γεγονός που επηρεάζει πολλούς τομείς της ζωής στη χώρα.
Πηγή: Εφημερίδα Σημερινή