Έντονη αντίδραση προκαλεί στη Φρανκφούρτη η πρωτοβουλία της ιταλικής κυβέρνησης να κατοχυρώσει νομοθετικά ότι οι 2.452 τόνοι χρυσού της Τράπεζας της Ιταλίας «ανήκουν στον ιταλικό λαό».
Η ΕΚΤ, με δεύτερη διαδοχική γνωμοδότησή της, ζητά από τη Ρώμη να αποσύρει ή να επανεξετάσει την τροπολογία, υπογραμμίζοντας ότι η πρόταση απειλεί τις θεμελιώδεις αρμοδιότητες και την ανεξαρτησία του Ευρωσυστήματος. Για την κυβέρνηση Μελόνι, ωστόσο, το θέμα ξεπερνά τον χρυσό: αφορά τη μάχη ανάμεσα σε εθνικές – υπερεθνικές εξουσίες και ανάμεσα σε πολιτικά εκλεγμένους εκπροσώπους και «τεχνοκρατικό κατεστημένο».
Η τροπολογία που πυροδότησε τη σύγκρουση
Τον Νοέμβριο, ο Λούτσιο Μαλάν, κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος των «Αδελφών της Ιταλίας» και στενός σύμμαχος της Τζόρτζια Μελόνι, εισήγαγε τροπολογία στον προϋπολογισμό του 2026.
Η τροπολογία αυτή δηλώνει ότι το σύνολο των χρυσών αποθεμάτων της χώρας – αξίας σχεδόν 290 δισ. ευρώ – «ανήκει στον ιταλικό λαό», ενώ η Τράπεζα της Ιταλίας απλώς τα διαχειρίζεται. Αν και δεν προβλέπει πώληση ή αξιοποίηση των αποθεμάτων, δημιουργεί μια θεσμική «γκρίζα ζώνη»: αν ο χρυσός θεωρείται λαϊκή ιδιοκτησία, μπορεί η κυβέρνηση να τον χρησιμοποιήσει για δημοσιονομικούς σκοπούς και ειδικότερα για να μειώσει το παραφουσκωμένο χρέος;
Ο Μαλάν επιμένει πως όχι: «Τίποτα δεν θα μεταφερθεί, δεν πωλείται τίποτα. Ο χρυσός πάντα ανήκε σε όλους τους Ιταλούς». Όμως για την ΕΚΤ το πρόβλημα είναι πιο βαθύ: δεν αφορά την τύχη των αποθεμάτων, αλλά ποιος έχει εξουσία επάνω τους.
Η ΕΚΤ προειδοποιεί τη Ρώμη: Αναθεωρήστε άμεσα
Η Φρανκφούρτη απάντησε δύο φορές σε διάστημα μίας εβδομάδας – ένα εξαιρετικά σπάνιο συμβάν.
Στη γνωμοδότηση της Δευτέρας, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ επαναλαμβάνει ότι:
«Παραμένει ασαφής ο σκοπός της τροπολογίας. Η ΕΚΤ καλεί τις ιταλικές αρχές να την επανεξετάσουν, προκειμένου να διασφαλιστεί η ανεξάρτητη άσκηση των βασικών αρμοδιοτήτων του Ευρωσυστήματος».
Με άλλα λόγια: η ΕΚΤ φοβάται πως η τροπολογία ανοίγει θεσμικό δρόμο εξάρτησης της Τράπεζας της Ιταλίας από την κυβέρνηση – παραβίαση ευρωπαϊκού δικαίου.
Ο λόγος είναι ξεκάθαρος. Το καταστατικό του Ευρωσυστήματος ορίζει ότι:
- η διαχείριση των ξένων αποθεμάτων (συμπεριλαμβανομένου του χρυσού) είναι αποκλειστική αρμοδιότητα της ΕΚΤ,
- τα εθνικά αποθέματα χρυσού δεν μπορούν να αποτελέσουν εργαλείο δημοσιονομικής πολιτικής.
Δεν είναι η πρώτη φορά που οι κυβερνήσεις της Ιταλίας δοκιμάζουν τα όρια: αντίστοιχα σχέδια είχαν προωθήσει στο παρελθόν οι Ρομάνο Πρόντι, Σίλβιο Μπερλουσκόνι και Τζουζέπε Κόντε – όλα κατέρρευσαν υπό τις ενστάσεις της ΕΚΤ.
Το πολιτικό υπόβαθρο: μια σχέση που ψυχραίνεται
Αν και ο διοικητής Φάμπιο Πανέτα είχε αρχικά άριστη σχέση με τη Μελόνι, νέες εντάσεις ήρθαν στην επιφάνεια όταν υψηλόβαθμος οικονομολόγος της Τράπεζας επέκρινε τεχνικά το φορολογικό σχέδιο της κυβέρνησης. Η κριτική εξόργισε την δεξιά πτέρυγα και ενίσχυσε το κλίμα καχυποψίας.
Παράλληλα, η κυβέρνηση έχει ανοίξει μέτωπα με:
- τη δικαστική εξουσία,
- τον πρόεδρο Σέρτζιο Ματαρέλα,
- μεγάλους τραπεζικούς και επιχειρηματικούς ομίλους.
Ο χρυσός, λοιπόν, λειτουργεί και ως πολιτικό σύμβολο επιβολής επί του «τεχνοκρατικού κατεστημένου».
Γιατί τώρα; Ο πειρασμός ενός θησαυρού 290 δισ. ευρώ
Με χρέος στο 140% του ΑΕΠ και σφιχτό δημοσιονομικό κορσέ λόγω των κανόνων της ΕΕ, ο πειρασμός είναι μεγάλος. Η αξία του χρυσού έχει εκτοξευθεί περισσότερο από 60% μέσα σε έναν χρόνο, χάρη στο διεθνές ράλι που δημιούργησαν οι κεντρικές τράπεζες παγκοσμίως.
Η τροπολογία, έστω κι αν δεν οδηγεί άμεσα σε πώληση, λειτουργεί ως «δοκιμή ορίων»: μήπως το κράτος μπορεί να αποκτήσει μεγαλύτερο έλεγχο; Μήπως ανοίγει παράθυρο μελλοντικής αξιοποίησης; Οι ειδικοί απαντούν κατηγορηματικά: όχι. Ο Λουτσιο Πενκ του think tank Bruegel δηλώνει: «Η πρόταση δεν έχει καμία πιθανότητα υλοποίησης. Συγκρούεται ευθέως με τις συνθήκες της ΕΕ».
Η ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών
Το επεισόδιο στην Ιταλία δεν είναι μεμονωμένο. Αντίστοιχες πιέσεις ασκούνται:
- από την κυβέρνηση Τραμπ στη Fed στις ΗΠΑ,
- στην Τράπεζα της Αγγλίας
Με τα δημόσια οικονομικά υπό πίεση και την υπομονή των κοινωνιών να εξαντλείται, οι κυβερνήσεις στρέφονται όλο και περισσότερο κατά των θεσμών που αντιστέκονται στα πολιτικά σχέδια.
Για την Ιταλία, η μάχη για τον χρυσό είναι test case. Αν περάσει, ανοίγει η πόρτα για μερικό πολιτικό έλεγχο στην Τράπεζα της Ιταλίας. Αν απορριφθεί, επιβεβαιώνεται η γραμμή άμυνας της ΕΚΤ για τη θεσμική ανεξαρτησία.
Πηγή: naftemporiki.gr
Διαβάστε επίσης: Η Γερμανία ετοιμάζεται να ρίξει 52 δισ. ευρώ στην άμυνα