Η 1η Αυγούστου του 2025 δεν είναι απλώς ακόμη μία ημερομηνία στον εμπορικό πόλεμο που πυροδοτεί ο Ντόναλντ Τραμπ. Είναι το ορόσημο για την εφαρμογή της πιο σκληρής δασμολογικής πολιτικής των ΗΠΑ εδώ και σχεδόν έναν αιώνα.
Είχαμε να δούμε τέτοιους δασμούς από την εποχή του περίφημου νόμου Smoot-Hawley του 1930, που είχε βυθίσει το παγκόσμιο εμπόριο σε ύφεση. Με μια σειρά από μονομερείς αποφάσεις, συμβιβασμούς και απειλές, ο πρόεδρος των ΗΠΑ – απόλυτος κυρίαρχος απέναντι σε ηγέτες που μπροστά του μοιάζουν πολιτικοί νάνοι – αναδιαμορφώνει βίαια τον παγκόσμιο χάρτη των εμπορικών ροών.
Σύμφωνα με το Yale Budget Lab, οι συνολικοί δασμοί που επιβάλλουν πλέον οι ΗΠΑ φτάνουν το 17,3% κατά μέσο όρο – το υψηλότερο επίπεδο από το 1935. Αν δεν υπάρξει την τελευταία στιγμή κάποια ανατροπή, το ποσοστό αυτό θα ξεπεράσει το 20% την Παρασκευή, όταν τεθεί σε ισχύ το πλήρες πακέτο των «ανταποδοτικών δασμών» που έχει προαναγγείλει ο Τραμπ. Πρόκειται για μια επιθετική στρατηγική προστατευτισμού, που απλώνεται από την Ευρώπη και την Ασία μέχρι τον Καναδά και τη Λατινική Αμερική, διαταράσσοντας εφοδιαστικές αλυσίδες, στρατηγικές συμμαχίες και γεωοικονομικές ισορροπίες.
«Μεγάλη μέρα για την Αμερική»
«Η 1η Αυγούστου δεν θα πάρει άλλη αναβολή. Θα είναι μια μεγάλη μέρα για την Αμερική», προειδοποίησε ο Τραμπ την Τετάρτη, μετά τις δύο προηγούμενες αναβολές της προθεσμίας εξαιτίας της αναστάτωσης στις αγορές.
Η αρχική εφαρμογή των δασμών – την «Ημέρα Απελευθέρωσης» όπως την είχε ονομάσει ο ίδιος – είχε οριστεί για τις 2 Απριλίου, αλλά μετατέθηκε πρώτα για τις 9 Ιουλίου και τελικά για την 1η Αυγούστου, ώστε να δοθεί χρόνος για συμφωνίες.
Μέχρι στιγμής, ο Τραμπ έχει υπογράψει 8 εμπορικές συμφωνίες-πλαίσιο με Ε.Ε., Ηνωμένο Βασίλειο, Ιαπωνία, Νότια Κορέα, το Βιετνάμ, Ινδονησία και Φιλιππίνες.
Όλες περιλαμβάνουν σημαντικές παραχωρήσεις προς τις ΗΠΑ, με αντάλλαγμα ελαφρώς χαμηλότερους δασμούς από αυτούς που είχαν αρχικά ανακοινωθεί – αλλά πάντως πολύ υψηλότερους από τα προ-Τραμπ επίπεδα.
Από τις υποσχέσεις στα τετελεσμένα
Το σύνθημα του Τραμπ ήταν «90 deals σε 90 ημέρες». Μέχρι σήμερα, έχουν κλείσει λιγότερες από 10 συμφωνίες, με σημαντικές οικονομίες – όπως η Ινδία, ο Καναδάς, το Μεξικό και η Βραζιλία – να μην έχουν ακόμη εξασφαλίσει καμία εξαίρεση. Για όσες χώρες δεν έχουν συμφωνήσει, ισχύει από 1η Αυγούστου ένας καθολικός δασμός 15% έως 20% στα προϊόντα τους, ενώ για εκείνες που έχουν εμπορικά πλεονάσματα έναντι των ΗΠΑ, τα ποσοστά θα είναι ακόμη υψηλότερα – φτάνοντας έως και 35% ή 50%.
Οι δασμοί έχουν ήδη προκαλέσει αλλαγές στην παγκόσμια ροή εμπορίου. Σύμφωνα με τον Άλαν Γουόλφ του Peterson Institute, «οι επιχειρήσεις επανεξετάζουν τις αγορές-στόχους τους. Οι ΗΠΑ δεν είναι πια το ‘καλύτερο μέρος για να πουλήσεις’. Αντίθετα, οι φραγμοί στρέφουν το ενδιαφέρον σε άλλες περιοχές, όπως η Ινδία ή η Λατινική Αμερική».
Οι κερδισμένοι και οι ηττημένοι
Οι συμφωνίες που έκλεισε ο Τραμπ περιλαμβάνουν ανταλλάγματα με υψηλό πολιτικό και οικονομικό κόστος για τους εταίρους του. Η Ε.Ε. συμφώνησε σε δασμούς 15%, αλλά και σε επενδύσεις 750 δισ. δολαρίων σε αμερικανικές ενεργειακές υποδομές.
Ο πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαρακτήρισε τη συμφωνία «εγγύηση σταθερότητας», όμως στη Γαλλία έγινε λόγος για «σκοτεινή ημέρα», ο Όρμπαν σχολίασε πως ο Τραμπ «έφαγε για πρωινό» την πρόεδρο της Κομισιόν και η γενική αίσθηση σε αξιωματούχους και ειδικούς ήταν πως πρόκειται για μία ανισοβαρή συμφωνία αν όχι ταπεινωτική συνθηκολόγηση.
Η Ιαπωνία συμφώνησε σε δασμούς 15% για τα αυτοκίνητά της (που αντιστοιχούν στο 30% των εξαγωγών της προς τις ΗΠΑ), διατήρηση του 50% στα μέταλλα και υποχρεώθηκε σε επενδύσεις $550 δισ. στην Αμερική. Ο Τραμπ χαρακτήρισε το deal «ίσως τη μεγαλύτερη συμφωνία που έγινε ποτέ».
Η Νότια Κορέα υπέγραψε ανάλογη συμφωνία με $350 δισ. επενδύσεις – τις οποίες ο Τραμπ δήλωσε ότι θα «διαχειριστεί προσωπικά». Οι Φιλιππίνες, το Βιετνάμ και η Ινδονησία εξασφάλισαν μικρότερες ελαφρύνσεις δασμών (19%-20%) με αντάλλαγμα την πλήρη απελευθέρωση της αγοράς τους για αμερικανικά προϊόντα.
Ποιοι μένουν απέξω
Αντίθετα, χώρες όπως η Ινδία, το Μεξικό, ο Καναδάς και η Βραζιλία παραμένουν εκτός συμφωνίας.
Η Ινδία αντιμετωπίζει 25% δασμό και μια επιπλέον «ποινή» λόγω των σχέσεών της με τη Ρωσία. Ο Τραμπ έκανε λόγο για «τιμωρία της Ινδίας για τα υψηλά της δασμολογικά εμπόδια και τις αγορές ρωσικών όπλων».
Το Μεξικό απειλείται με 30% δασμούς, εν μέσω κατηγοριών του Τραμπ ότι δεν κάνει αρκετά για να εμποδίσει τα ναρκωτικά και τη μετανάστευση. Ο Καναδάς, παρ’ ότι δεσμεύεται από τη συμφωνία USMCA, κινδυνεύει με 35% δασμούς σε προϊόντα εκτός της συμφωνίας – κάτι που ο Τραμπ συνδέει με τη στήριξη της Οτάβας στο παλαιστινιακό κράτος.
Η Βραζιλία, παρά το πλεόνασμα που διατηρούν οι ΗΠΑ στο διμερές εμπόριο, απειλείται με 50% δασμούς, με τον Τραμπ να επικαλείται την «πολιτική δίωξη» του συμμάχου του Ζαΐρ Μπολσονάρου.
Πέρα από τα deals
Η σημασία της 1ης Αυγούστου δεν περιορίζεται στους αριθμούς. Ο Τραμπ θεσπίζει μια νέα, διαρκή εμπορική κανονικότητα – ένα πολυεπίπεδο σύστημα δασμών που δεν εξαρτάται πια μόνο από την οικονομία, αλλά και από την πολιτική συμπεριφορά κάθε χώρας. Οι ΗΠΑ μετατρέπονται σε έναν εμπορικό ηγεμόνα που απονέμει προνόμια και τιμωρεί – όχι πάντα βάσει αντικειμενικών κανόνων, αλλά βάσει στρατηγικών συμφερόντων.
Ακόμη και οι συμφωνίες που έκλεισαν έχουν εσωτερικές αντιφάσεις. Στην περίπτωση του Βιετνάμ, η κυβέρνηση δήλωσε αιφνιδιασμένη από τον δασμό 20% που ανακοίνωσε μονομερώς ο Τραμπ, ενώ στην περίπτωση της Ιαπωνίας υπάρχουν αντικρουόμενες δηλώσεις για το πού θα κατευθυνθούν οι επενδύσεις. Την ίδια ώρα, η αγορά του δολαρίου παραμένει 10% κάτω από τα προ της «Ημέρας Απελευθέρωσης» επίπεδα, παρά το θετικό κλίμα στις μετοχές.
Μια νέα παγκόσμια τάξη
Όπως λέει ο καθηγητής Eswar Prasad του Cornell, «ο Τραμπ έχει εδραιώσει μια νέα εποχή εμπορικού προστατευτισμού, η οποία θα έχει αλυσιδωτές επιπτώσεις σε όλο το παγκόσμιο σύστημα».
Η 1η Αυγούστου μπορεί να μην φέρει μια άμεση κατάρρευση, αλλά σηματοδοτεί μια βαθιά στροφή: το ελεύθερο εμπόριο δεν είναι πια δεδομένο. Οι νέοι κανόνες γράφονται στην Ουάσιγκτον – και ο υπόλοιπος κόσμος καλείται να τους ακολουθήσει ή να πληρώσει το τίμημα.
Πηγή: naftemporiki.gr
Διαβάστε επίσης: Πώς βρέθηκε η Ινδία στη μέση του «τανγκό» μεταξύ Τραμπ και Πούτιν